ಹರಿಗುರುವಿಗೆ ನುಡಿಯ ನಮನ

ಇಂದು ಬೆಳಗ್ಗೆ ಎದ್ದು ವಿಜಯಕರ್ಣಾಟಕ ಪತ್ರಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ಕಣ್ಣಾಡಿಸಿದಾಗ ಒಂದು ಸಖೇದಾಶ್ಚರ್ಯದ ಸಂಗತಿ ಕಾಣಿಸಿತು. ಹರಿಹರೇಶ್ವರರು ನಮ್ಮೊಂದಿಗಿಲ್ಲವೆಂಬ ಸುದ್ದಿ. ಗುರುವಾರ ರಾತ್ರಿ ಅವರು ನಿಧನರಾದರೆಂದು ಓದಿ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಬಹಳ ದುಃಖವಾಯ್ತು. ಅದರ ನಡುವೆಯೂ ಅವರ ನಗುಮೊಗ; ಕಾಳಜಿ ಮತ್ತು ಅಕ್ಕರೆಗಳು ನೆನಪಾದವು. ಹರಿಯವರೆಂದರೆ ಹಾಗೆ.

ಶಿಕಾರಿಪುರ ಹರಿಹರೇಶ್ವರರೆಂದರೆ ಅಮೇರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪಕಾಲವಾದರೂ ವಾಸಿಸಿದ್ದು ಕನ್ನಡ-ಸಂಸ್ಕೃತಿ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತರಾಗಿದ್ದವರಿಗೆ ಎಂದಿಗೂ ಮರೆಯಲಾರದಂಥ, ಮರೆಯಬಾರದಂಥ ಹೆಸರು, ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ. ನನಗಂತೂ ಎಸ್.ಕೆ.ಹರಿಹರೇಶ್ವರರೆಂದರೆ - ಸ್ಟಾಕ್-ಟನ್ ಹರಿಹರೇಶ್ವರರು ಎಂದು ನೆನಪು ಬರುತ್ತಿತ್ತು. ಏಕೆಂದರೆ ಅಮೇರಿಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಅವರು ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಸ್ಟಾಕ್-ಟನ್ನಿನಲ್ಲಿ ಕುಟುಂಬಸಮೇತರಾಗಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಈ ಲೇಖನದ ಉದ್ದೇಶ ನಾ ಕಂಡ ಹರಿಯವರನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು. 

ಅವರ ಹೆಸರನ್ನು ಬಹಳೆಡೆ ಕೇಳಿದ್ದರೂ ಮುಖಪರಿಚಯವಾದದ್ದು ೨೦೦೦ ದ ಹ್ಯೂಸ್ಟನ್ನಿನ ವಿಶ್ವಕನ್ನಡಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ. ಭರ್ಜರಿಯಾದ ಸ್ಮರಣಸಂಚಿಕೆಯ ರೂವಾರಿಗಳು ಹರಿಯವರು. ನಗುಮೊಗದ ತಲ್ಲೀನತೆ ಅವರ ಗುರುತಾಗಿತ್ತು. ಏನೂ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲದ ಪಡ್ಡೆಯ ಹುಡುಗರಾದ ನಮಗೂ "ನನ್ನ ಹೆಸರು ಹರಿಹರೇಶ್ವರ" ಎಂದು ನಗುವಿನೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಪರಿಚಯವನ್ನು ನೀಡಿದ್ದರು. ಶ್ರೀರಾಮನ ಹಾಗೆ ಇವರು ಪೂರ್ವಭಾಷಿ. ಕನ್ನಡವೆಂದರೆ ಅವರಿಗೆ ಅಪಾರವಾದ ಒಲವೆಂದು ಆ ಕೆಲವು ಘಳಿಗೆಗಳ ಒಡನಾಟವು ತಿಳಿಸಿತ್ತು. ಅವರು ವೃತ್ತ್ಯಾ ವಿಜ್ಞಾನಿ-ತಂತ್ರಜ್ಞರಾಗಿದ್ದರೂ ಪ್ರವೃತ್ತ್ಯಾ ಸಾಹಿತಿಗಳು-ಬರಹಗಾರರು.
ಅವರಲ್ಲಿ ಚಳವಳಿಗಾರರೂ ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ಕಾಣಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಂಡ ಕೆಲಸವನ್ನು
ಮುಗಿಸುವ ಹಠ.

ಉತ್ತರ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ಕನ್ನಡ ಕೂಟದ ಅದೆಷ್ಟು ಸ್ಮರಣ-ಸಂಚಿಕೆಗಳಿಗೆ ಇವರು ಸಂಪಾದಕರಾಗಿದ್ದರೋ! ಕೂಟದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ನಡೆದ ನಂತರ ಅದರ ವರದಿಯನ್ನು ಬರೆಯುವುದು ರೂಢಿಯಾಗಿತ್ತು. ಅಲ್ಪಸ್ವಲ್ಪ ಕನ್ನಡ ತಿಳಿದ ನನ್ನನ್ನು ನೋಡಿ ಹರಿಯವರು ಹುರಿದುಂಬಿಸಿ ಬರೆಹ ಬರೆಯಿಸಿದ್ದರು - ಅದೂ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ. ಲೇಖನದ ನಂತರ ಒಳ್ಳೆಯ ಮಾತುಗಳನ್ನಾಡಿ ಪ್ರೋತ್ಸಾವನ್ನೂ ನೀಡಿದ್ದರು. ತೊದಲುವ ಮಗುವಿನ ನುಡಿಯನ್ನೂ ಅಕ್ಕರೆಯಿಂದ ಆಲಿಸಿ ತಿದ್ದಿ ಕಲಿಸಿ ನಂತರ "ಭೇಷ್ ! ಎಷ್ಟು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದೆ" ಎಂದು ಹೊಗಳುವಂಥವರು ಹರಿಯವರು. ಮುಂದೆ ಒಂದಷ್ಟು ಬರೆದು ಕಳಿಸಿದ್ದೆ - ಅದನ್ನು ಹೊಗಳಿ ಅದಕ್ಕೆ ಒಳ್ಳೆಯ ಪ್ರಚಾರವನ್ನೂ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹವನ್ನೂ ನೀಡಿದ್ದರು. ಅಕ್ಷರಮಾತ್ರವನ್ನು ಕಲಿಸಿದವರು ಗುರುಗಳಾದರೆ ನನಗೆ ಹರಿಯವರು ದೊಡ್ಡ ಗುರುಗಳು.

ನಂತರ ನನಗೆ ತಿಳಿದದ್ದೇನೆಂದರೆ ಹರಿಯವರು ಬರೆಯುವುದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಬರೆಯಿಸುವುದು ಹೆಚ್ಚು ಇಷ್ಟ ಪಡುತ್ತಾರೆಂಬುದು. ಆದರೆ ಅವರು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ, ಹೆಚ್ಚು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಬರೆಯಿಸಿಯೂ ಇದ್ದಾರೆ - ನನ್ನಂಥ ಹತ್ತು ಹಲವು ಮಂದಿಯಿದ್ದಾರೆ. ಹರಿಯವರದು ಒಂದು ರೀತಿಯ ಬೆಂಬಿಡದ ಪ್ರೀತಿ. ಅವರೇನೂ ಒತ್ತಾಯ ಮಾಡುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲವಾದರೂ ನಾವೇ ಬರೆದುಬಿಡೋಣವೆಂಬ ಒಂದು ಪ್ರೀತಿಯನ್ನು ಮೂಡಿಸುತ್ತಿದ್ದುದು ಹರಿಯವರ ಹೆಚ್ಚುಗಾರಿಕೆ. ಯುವಕರನ್ನೂ ನಾಚಿಸುವ ಉತ್ಸಾಹ ಇವರದಾಗಿತ್ತು.

ಬೇ ಏರಿಯಾಕ್ಕೆ ಬಂದ ಸಾಹಿತಿಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬಲ್ಲವರು ಹರಿಯವರು. ಸಾಹಿತ್ಯಾಸಕ್ತರ ಸಮ್ಮುಖದಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮೆ ಸಾಹಿತಿಗಳ ಸನ್ಮಾನ-ಸಂಭಾಷಣೆಗಳನ್ನು ಏರ್ಪಡಿಸದೇ ಇರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಅವರೂ ಅವರ ಶ್ರೀಮತಿಯವರೂ ಅವಿರತವಾಗಿ ಕನ್ನಡಕ್ಕಾಗಿ ಶ್ರಮಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೇ ಸನಾತನ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಶ್ರದ್ಧೆಯುಳ್ಳವರಾಗಿದ್ದರು. ಹಿಂದೂ-ಪರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಬೌದ್ದಿಕ-ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಾಹಾಯ್ಯವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು.  ಹಲವು ಮದುವೆಗಳನ್ನೂ ಇವರೇ ಪುರೋಹಿತರಾಗಿ ಮಾಡಿಸಿದ್ದರು. ಇವರ ಮಂತ್ರಾನುವಾದಗಳ ಹೊತ್ತಗೆಗಳನ್ನು ನಾನು ನೋಡಿದ್ದೇನೆ.

ಸುಮಾರು ೨೦೦೩/೨೦೦೪ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಇವರು ಮರಳಿದರೂ ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ಅಮೇರಿಕಕ್ಕೆ ಬಂದು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದರು. ನಂತರ ನಾನೂ ಮರಳಿದೆ. ಅವರ ಅಕ್ಕರೆ ಎಷ್ಟಾಗಿತ್ತೆಂದರೆ ಅವರೇ ನನಗೆ ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ಮೈಸೂರಿನಿಂದ ಫೋನಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಹಿರಿಯರು ಕರೆದಿದ್ದರೂ ಮೈಸೂರಿಗೆ ಅವರನ್ನು ನೋಡಲು ಒಮ್ಮೆಯೂ ಹೋಗದ ದುರ್ಬುದ್ಧಿಯ ದೀರ್ಘಸೂತ್ರತೆ ನನ್ನದು. ಆಮೇಲೆ ನೋಡೋಣ, ಇನ್ನೊಮ್ಮೆ ನೋಡೋಣ ವೆಂದು ಮುಂದೂಡುತ್ತಲೇ ಇದ್ದೆ. ಈಗ ನೋಡಿದರೆ ದೈಹಿಕವಾಗಿ ಅವರೇ ನಮ್ಮೊಂದಿಗಿಲ್ಲ. ಹಾಗೆ ಯೋಚಿಸುತ್ತಿದ್ದ ನನಗೆ ನನ್ನ ತಾಯಿ - "ನೋಡು, ಮುಂದೂಡುವುದರ ಪರಿಣಾಮ" ಎಂದು ಒಮ್ಮೆ ಬೈದರು. ನನ್ನ ಮುಂದೂಡುವಿಕೆಯ ರೋಗವೇ ಅವರನ್ನೊಮ್ಮೆ ಕಣ್ತುಂಬ ನೋಡಿ ಬಾಯ್ತುಂಬ ಮಾತಾಡಿಸುವ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ತಪ್ಪಿಸಿತು. ಅದು ನನಗೆ ಒಂದು ಶಿಕ್ಷೆ. ಇರಲಿ - ಇದರಿಂದಲೂ ನನಗೆ ಮರೆಯದ ಪಾಠ ಕಲಿಸಿದ್ದಾರೆ ಹರಿಯವರು.

ಹರಿಹರೇಶ್ವರರಲ್ಲಿ ಕೋಪದ ಕಠೋರ-ಹರ ನಮಗೆ ಕಾಣಿಸಲೇ ಇಲ್ಲ. ವಾತ್ಸಲ್ಯಪೂರ್ಣ-ಹಾಸವೇ
ಅವರ ಮುಖದಲ್ಲಿ ಆಡುತ್ತಿದ್ದು, ನಮಗೆ "ಹರಿ"ಯೇ ಅವರ ಮುಖದಲ್ಲಿ ಕಂಡದ್ದು.
ಹರಿಹರೇಶ್ವರರೆಂದು ಹೆಸರಿದ್ದರೂ ಅವರನ್ನು "ಹರಿಯವರು" ಎಂದೇ ನಾವೆಲ್ಲ ಅದಕ್ಕೇ
ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದೆವು ಅನ್ನಿಸುತ್ತದೆ. ಈಗ ನಮ್ಮ ಹರಿಯವರು ಹರಿಪದವನ್ನು ಸೇರಿದ್ದಾರೆ.

ಅವರ ಆತ್ಮಕ್ಕೆ ಚಿರಶಾಂತಿಯನ್ನು ಕೋರುತ್ತಾ ಅವರ ಕುಟುಂಬದ ಸದಸ್ಯರಿಗೆಲ್ಲರಿಗೂ ಆ ಸರ್ವಶಕ್ತನಾದ ಭಗವಂತನು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಲೆಂದು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತ ಈ ಲೇಖನವನ್ನು ಶ್ರದ್ಧಾಂಜಲಿಯಾಗಿ ಹರಿಯವರಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸುತ್ತೇನೆ.

Callousness to cows - read this and stop drinking milk!

Fight the Good Bull Fight | OPEN Magazine

All of us (barring those lactose intolerant) consume milk and/or milk products. Soy Milk is not yet at that stage where it can replace cow's milk. It is pretty amazing that we get milk in polythene covers or cartons or cans - leading to a numbed sensitivity amongst us regarding the origin of milk. We don't care about where milk comes from and what the poor cows have to go through to give us our morning cup of coffee, tea or milk or ice cream.

India is the land of cows and cow reforms. Yet, we don't seem to think about what cows experience during their lives. Cows give milk only when they are lactating - when they have recently borne a calf. So, in the interests of the millions of milk-guzzlers, cattle are kept pregnant throughout significant parts of their lives - their "cycles" are "optimized" to generate maximum milk. Just replace "cow" with "woman" in the preceding lines and think what a revolting thought that can be. Yes, it is really *that* bad!

To add insult to injury, reproduction is now mainly via artificial insemination robbing cows and bulls of those few moments of conjugal bliss in their lives. What a wretched state we have led them to!

The article (linked at the top of this piece) talks about the "outrageous" national project for mass artificial insemination. It is a well written and informative piece.

Go-rakShaNa vEdike, Vishwa Hindu Parishat, BJP and other self-appointed cow protectors! Wake up!! Fight this injustice to the animal that you worship and use for political mileage!

Why don't well intended corporates/farmers promote milk from humanely treated cows for starters? (If nothing - it is a good business idea. I for one will pay the premium to drink milk from humanely treated cows. I am sure there are several thousands if not millions of people who agree with me.) Till then, I should probably give up milk and curd entirely...

PS: This is for those who believe in karma (pApa and puNya). kartA (the doer), kArayitA (the one who gets it done), preraka (the one who provides the encouragement) and anumodaka (the one who assents to the action) - all have shares in the results of an action - boon or sin. In this case, since milk-drinkers like me (and you) provide preraNa for the cattle farmers to generate more and more milk. In other words the likes of you, gentle reader, and me are responsible for the dire straits of the bovine world. Mankind, as a whole, is suffering the consequences of the accruing bad karma. Now, when a Tsunami looms over the horizon or you're quivering in fear in an earthquake, don't think you weren't responsible....

Groundwater anarchy (via Deccan Herald)

Groundwater anarchy runs deeper across the country (Deccan Herald)

Groundwater depletion is my nightmare. The article expands on it and shows the reality. I don't think this is hype at all. Sample the following chilling observation.

In the urban centres, however, cheaper pumping devices have created
groundwater anarchy. Gurgaon, the bursting suburb of Delhi with 2
million inhabitants, is a case in point wherein unrestricted number of
borewells are consistently depleting groundwater at an average rate of
2 meters per year for the last three years. Lacking authority to ban
further digging of borewells, a helpless Central Ground Water Authority
(CGWA) instead warns that at the present rate the city will have no
groundwater left by 2017.

Can we do anything about this? Is there some kind of activism going on in this area?

All our caste/political battles (pick your favorite concern here) will come to naught when people have nothing to drink.
 

The IPL advertising horror

Rahul Bhattacharya: The advertising horror that is the IPL | Opinion | Cricinfo Magazine | Cricinfo.com

I love cricket and all its forms including the new - but now old - T20. I like the IPL because of what it could and still can do. Local Indian talent rubbing shoulders with international cricketers. Gilchrist, Vaas and Laxman plotting the downfall of Hayden or Tendulkar. Teams playing the game hard but walking off the field laughing as friends. These are pictures attractive in all their cricketing possibilities.

However, one has to agree with Rahul Bhattacharya, who in the thoughtful post above, laments the horror of advertising that the IPL now is. When do the brands not hit you? A level of imperviousness to all these ads and their messages is inevitable for the sanity of the TV viewer. But how can one bear a constantly operating jackhammer? Subtlety, as Rahul notes, is not something the IPL stands for. In your face ads, the crass brand posturing off every four or six, catch or dismissal, the breaks that are more strategic for the ad vendors than for the teams, all the white cabaret dancers cheerleaders (this is IPL - aren't there any cute Indian girls that can dance?) - all mark IPL for its sheer brash vulgarity.

The following statement (emphasis mine) from Rahul sums it up very well:

The highest possible figure is important because in India money is exciting and a truth.

This is what happens when a people are denied so much. Being told by all and sundry that poverty is the ideal for fifty plus years, people got fed up. The reality of money just is way too attractive for people not to ignore it. Everybody wants money and loves to flaunt it. Gone are those days when people would have liked to be modest. But the then
popular culture had made it cool to be poor and idealistic - the hero would be young, brave and poor while the heroine would be baDe bAp kI bigDi hui beTi - who would then get a lesson on ideals and social equality and ideals would reign in the end. 

Now, the hero and heroine meet in an airport on their way to Switzerland for a vacation. The only thing in their way is their fathers being business competitors. The end of the movie would be a business deal (win-win, of course!).

This change has been drastic- I've seen it in a little less than twenty years. This is thirst for money on steroids. Just like a hungry man ogling a rich food spread - imagine what would happen when he is allowed to eat it. I suppose this will have to settle down. America too has in your face consumerism - but people are used to it. We will get used to it too, hopefully. But when?

IPL is merely one of a million other things that are of the truth, by the truth and for the truth. The truth here - not a truth - being money.

The story of bottled water and Tata Swach

The Story of Bottled Water

Please watch the video above - a very informative and compelling video on bottled water. The bottled water phenomenon is something indeed! How the soft drink peddlers have peddled FUD here! And our government gives incentives to companies to do sell RO purified water...

However, not all the corporate world is evil. Tata has come up with its "Swach" purifier. It has already been touted as "the world's most cost-effective water purifier". Swach is a low cost water purifying solution that will benefit the teeming millions of rural India by bringing down the incidences of water borne diseases. It apparently uses rice husk ash and silver nanoparticles to do the filtering - more natural than some artificially created resin that is generally used in similar efforts. While this looks promising, we will have to wait and watch whether this will be really effective.

On this auspicious day of shrI-rAma-navami, let's all do a good deed and minimize, if not fully stop, the use of bottled water.

Indiscriminate drilling => depleted water reserves!

Tanker water all the way - Bangalore - City - The Times of India

The Times has done well by publishing this piece and that too with the right tone of alarm and paranoia.

This, however, merely confirms my worst fears. With so many huge apartments coming up, indiscriminate drilling of borewells is being resorted to. With the bulk of the tech industries disproportionately located in the outer ring road area, the number of residents in that area has gone up significantly too. Despite the fact that the residents here are more educated on an average than the rest of the town, there are not many measures being taken. The residents are remonstrating helplessly. However, if you travel along these roads, you will definitely be hit by the sheer size of the ads for up and coming apartments. People will always think - "Yeah, this happens - but it can't happen to me". Would-be buyers of apartments in this area better beware.

If the industries had been spread across town, the population would have been more evenly spread across the city leading to lower pressure on the infrastructure and environment. But looks like nobody paid attention to this simple fact when they set up SEZs.

Since I work (and thankfully don't live) in this area, I can understand the plight of these complexes pretty well. Some of my friends and colleagues live in these. While I understand that people living in this area are right now worried about basic necessities, I am more worried about the water table. The tanker industry has no qualms about things such as water tables - they want money. The quote below from the article is quite alarming.

"How can the authorities give clearance to these huge apartments without any surety of water supply? BDA had approved the construction of this apartment on the basis of assurance from BWSSB. We purchased the apartment in 2003. BWSSB had assured to give water in 2004. Till date there is no water. We are on a rocky terrain and so cannot access borewell water. All we can do is buy tanker water. We need 70 to 80 tankers every day to sustain these 550 apartments. We know that the sources of the tanker water might not be reliable. But what do we do?," questions Raj Ramchandani, management committee member, Springfields apartments near Outer Ring Road.

Another astounding figure - 10 to 12 lakh litres of water used per day!! And that too for one complex of around 1300 apartments! Assume even if there are twenty such complexes and that tankers supply water to each of these! The water table is getting depleted at an alarming rate and I am sure the tanker owners don't care about simple things such as recharging the water table.

In spite of all this, people make a beeline to live in this area. There are a few solutions possible here - I am thinking aloud here and haven't thought through each of these completely.
1. Ensure via an industry-government initiative that their employees are spread across the city. Creating more satellite offices will help reduce traffic congestion and population density. It is not easy but - at least start now.
2. Suspend construction of newer apartment complexes in the area till the situation stabilizes. Let people living here get access to BWSSB water. Others can do so later. (Of course, this will be difficult to do as there will be a lot of financial interest to keep it going)
3. Discipline the tanker business - ensure they have some limits to water pumping from a specific area. Without regulation here, we will be doomed.
4. Remind people that spending more money is not a substitute to saving water. People will have to change lifestyles and use water more sparingly. Apartment complexes are pretty close knit and they can have better self-regulation. Nothing works better than self-regulation.

On a positive note, more and more people have come to understand words like rainwater harvesting and water conservation. However, there should be more communication, nay propaganda from the government in this regard. Role models for water conservation should be highlighted and not in some remote corner of an obscure publication - but in mainstream publications and mass media. This can be a financially rewarding career for people who are sufficiently skilled. Once water conservation becomes integrated with our personal life-styles, we can hope for the better.

But whatever is going on - is it too little and worse, too late?

ನಿನ್ನ ನೀನು ಮರೆತರೇನು ಸುಖವಿದೆ? ತನ್ನತನವ ತೊರೆದರೇನು ಸೊಗಸಿದೆ?

ಮೊನ್ನೆ ವೋಲ್ವೋ ಬಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಪಯಣಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ನಮ್ಮ ಹೊಚ್ಚ ಹೊಸ ಆರ್.ಜೆ ನಟ/ನಿರ್ದೇಶಕ ಉಪೇಂದ್ರರ ಮಾತು ಕೇಳಲು ಸಿಕ್ಕಿತು.ಕನ್ನಡ ಚಿತ್ರರಂಗದ ದುಃಸ್ಥಿತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಕೇಳಿದ್ದ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಉತ್ತರಿಸುತ್ತ - ಕನ್ನಡ ಚಿತ್ರರಂಗ ಸಶಕ್ತವಾಗಿದೆ; ಬೇರೆ ಭಾಷೆಗಳ ಚಿತ್ರಗಳ ಪೈಪೋಟಿ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಬಂದ ಬಾಬ್ತು; ಇದಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಕನ್ನಡ ಚಿತ್ರಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಗೆಲ್ಲುತ್ತಿದ್ದವು ಎಂಬಂತೆ ನುಡಿದರು. ನನಗೆ ಇವರ ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ನಂಬಿಕೆ ಬರಲಿಲ್ಲ. ಹೊರನೋಟದಲ್ಲಿ ನಿಜವಾಗಿ ಕಂಡರೂ - ಕನ್ನಡದ ಚಿತ್ರಗಳು ಬಹುತೇಕ ಬೇರೆ ಭಾಷೆಗಳ ಚಿತ್ರಗಳ ಮರುಮೇಕುಗಳೇ! ಉಪೇಂದ್ರ ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ್ದು - ಅವರು ಮತ್ತವರ ಹೆಂಡತಿಯೇ ನಟಿಸಿರುವಂಥ "ಶ್ರೀಮತಿ" ಚಿತ್ರ - ಹಿಂದಿಯ ಐತ್ರಾಜ್ ಚಿತ್ರದ ಮರುಮೇಕು ಎಂದು. (ಆ ಹಿಂದಿ ಚಿತ್ರವೂ ಇಂಗ್ಲೀಷಿನ "ದಿಸ್-ಕ್ಲೋಷರ್" ನ ರೀಮೇಕು - ಬಿಡಿ). ಕನ್ನಡಿಗರಿಗೆ, ಅದೂ ಬೆಂಗಳೂರಿಗರಿಗೆ ಬೇರೆ ಭಾಷೆಗಳೂ ಬರುತ್ತವೆ ಅನ್ನುವ ವಿಷಯ ಈ ಚಿತ್ರರಂಗದವರಿಗೆ ತಿಳಿದಿಲ್ಲವೋ ಏನೋ! ಒಳ್ಳೆಯ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ದುಡ್ಡಿತ್ತು ನೋಡುವ ಜನರು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಮರುಮಾಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಅದೇ ಕಥೆಯನ್ನು ಕಾಣಲೆಳಸುವರೇ? ಈ ಸಾಮಾನ್ಯ ಪರಿಜ್ಞಾನವೂ ಬೇಡವೇ?

ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಕಥೆಗಳಿಲ್ಲ, ಆದ್ದರಿಂದ ಸ್ವಂತ ಚಿತ್ರಗಳು ಕಡಿಮೆಯೆಂದರೆ ಅದು ನಾನೊಪ್ಪದ ಸಂಗತಿ! ಏಳೇಳು ಜ್ಞಾನಪೀಠಿಗಳ ಸಾಹಿತ್ಯ ಭಂಡಾರ, ಅಷ್ಟೊಂದು ಕಥೆಗಾರರು, ಕವಿಗಳಿರುವ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಹೊಸಕತೆಗಳಿಗೆ ಬಡತನವೇ? ಇದು ನಮ್ಮ ಚಿತ್ರರಂಗದವರ ಸೋಮಾರಿತನ ಮತ್ತು ಬುದ್ಧಿಗೇಡಿತನಗಳ ಪರಿಣಾಮ. ಇದೇ ಜಾಡ್ಯ ನಮ್ಮ ಬಾನ್ನೋಟದ (ದೂರದರ್ಶನಕ್ಕೆ ಬದಲಿಗೆ ನನಗೀಗ ತಾನೆ ಹೊಳೆದ ಪದ) ಚ್ಯಾನಲ್ಲುಗಳಿಗೂ ತಗುಲಿದೆ. ಇದು ಹೇಗೆಂದು ಮುಂದೆ ನೋಡೋಣ.

ಈಗ ಕನ್ನಡದ ಚ್ಯಾನಲ್ಲುಗಳಲ್ಲಿ ಬರುವ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳೆಡೆಗೆ ಕಣ್ಣು ಹಾಯಿಸೋಣ. ವಾರ್ತೆಗಳು, ಧಾರಾವಾಹಿಗಳು, ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು - ಇದನ್ನು ಬಿಟ್ಟ ಬೇರೆ ಬಗೆಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳೆಂದರೆ "ರಿಯಾಲಿಟಿ" ಷೋಗಳು. ಇವು ಕೆಲವು ಬಗೆಯವು - ಹಾಡು, ಕುಣಿತ, ಪ್ರಶ್ನೋತ್ತರ ಹೀಗೆ. ನನ್ನ ಸದ್ಯದ ಗುನುಗು ಈ ಹಾಡು-ಕುಣಿತಗಳ ಬಗ್ಗೆ. ಎಲ್ಲ ಹಾಡು ಅಥವಾ ಕುಣಿತದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳನ್ನಾಧರಿಸಿದ್ದು.

ನನ್ನನ್ನು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಚುಚ್ಚಿದ ಎರಡು ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು - ಜೀ ಕನ್ನಡದ "ಸ ರಿ ಗ ಮ ಪ ಚ್ಯಾಲೆಂಜ್" ಮತ್ತು ದೂರದರ್ಶನದ "ಮಧುರ ಮಧುರವೀ ಮಂಜುಳ ಗಾನ". (ಈ ಟಿ.ವಿ. ಯ ಎದೆ ತುಂಬಿ ಹಾಡುವೆನು ಕೂಡ ಇದೇ ಜಾತಿಗೆ ಸೇರಿದ್ದು). ಈ "ಸ ರಿ ಗ ಮ ಪ" ದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತ ನಾಲ್ವರು ದಿಗ್ದಂತಿಗಳು - ಇವರು ಆ ಎಳೆಯರ ಹಾಡಿಕೆಯನ್ನು ಅಳೆಯುವವರು. ಈ ಹುಡುಗ ಹುಡುಗಿಯರು ಬಣ್ಣ ಬಣ್ಣದ ಬಟ್ಟೆ ಧರಿಸಿ ತಮಗೆ ತಿಳಿದ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಹಾಡುವುದು. ಈ ದಿಗ್ದಂತಿಗಳು (ಇವರ ಖ್ಯಾತಿ ಯಾವ ಮಟ್ಟದ್ದು?) ಅವರಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಸಣ್ಣ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಿ ಅವರನ್ನು ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಿಂದ ಹೊರದೂಡುವುದು. ಇವರು ಅಳೆಯುವ ಹಾಡಿಕೆ ಎಂಥದ್ದು? ಎಲ್ಲ ಸಿನಿಮ ಸಂಗೀತ. ಸಿನಿಮಾ ಸಂಗೀತ ಚೆನ್ನಾಗಿಲ್ಲವೆಂದಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅಲ್ಲಿನ ರಸ ಚಿತ್ರದ ನಿರ್ಮಾಣವಾದಾಗ ಆ ಚಿತ್ರಗೀತೆಗಳು ಪೂರ್ಣವಾದವು. ಅವುಗಳಲ್ಲಿನ ಪ್ರತಿಭೆ ಸಂಗೀತನಿರ್ದೇಶಕರದು; ವಾದ್ಯ ವೃಂದದ್ದು, ಹಾಡಿದ ಕಲಾವಿದರದು. ಆ ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣಗಳನ್ನು ಕೇಳಿದರೆ ಸಾಲದೆ? ಈ ಹಾಡುಗಾರರು ಆ ಹಾಡುಗಳ ಅನುಕರಣೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದೂ ಮಾಡಿದ್ದೇ! ಅನುಕರಣೆ ಮನೋರಂಜನೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾದರೂ ಶುದ್ಧವಾದ ಕಲೆಯಾಗಿ ಎಂದೆಂದಿಗೂ ನಿಲ್ಲಲಾರದು. ಹಾಡುಗಾರರ ಸಂಗೀತದ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಅಳೆಯುವ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವೇ ಇದು? ಇಲ್ಲಿ ಹಾಡುವವರ ಬಾಯಲ್ಲಿ ಒಂದೊಂದು ಧ್ವನಿಸುರುಳಿಯನ್ನು ತುರುಕಿದ್ದರೆ ಅವರೇ ವಿಜೇತರು. "ಮಖ್ಖಿ ಕಾ ಮಖ್ಖಿ" ಕಾಪಿಗಳು ಸಂಗೀತದ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಅಳೆಯಲಾರವು. ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕರು ಎಂದೋ ಮಾಡಿಟ್ಟ ಹಾಡನ್ನು ಸುಶ್ರಾವ್ಯವಾಗಿ ಹಾಡಿದರೆ ಮುಗಿಯಿತು ಕಥೆ. ಅಲ್ಲಿರುವ ವಾದ್ಯ ನುಡಿಸುವವರು, ಆ ಸಂಗೀತ ರಚನೆ - ಇವೆಲ್ಲ ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಸರಿದು ಕೇವಲ ಹಾಡುಗಾರ ದೊಡ್ಡವನಾಗಿ ನಿಲ್ಲುತ್ತಾನೆ. ಇದು ಶುದ್ಧ ಅನ್ಯಾಯ.

ಇದೇ ರೀತಿಯ ಇನ್ನೊಂದು ಜುಗುಪ್ಸೆ ಕೊಡುವ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ "ಮಧುರ ಮಧುರವೀ ಮಂಜುಳ ಗಾನ". ನಾಡಿನ ಊರೂರು ತಿರುಗಿ ಹಾಡಿದ ಹಾಡುಗಳನ್ನೇ ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಕೆಟ್ಟಕೆಟ್ಟದಾಗಿ ಹಾಡಿಸಿ ತಲೆ ಚಿಟ್ಟು ಹಿಡಿಸುವ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವಿದು. ಮತ್ತಲ್ಲಿ ಹಾಡುವವರು ಕೇವಲ ಅನುಕರಣಶೀಲರು - ಸಂಗೀತದ ಶಕ್ತಿ ಇವರಲ್ಲಿ ಇದ್ದರೂ ಅದು ನಮಗೆ ತಿಳಿಯದ ಹಾಗೆ ಬಚ್ಚಿಡಬಲ್ಲವರು.

ಸಂಪದ್ಭರಿತ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಇಂಥ ದ್ರೋಹವಾಗಬಾರದು. ಚಲನಚಿತ್ರಗಳದೇ ಸಂಗೀತವೆ?

ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ - ಅದೂ ಕರ್ಣಾಟಕ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತ ಎಂದು ನಾಡಿನ ಹೆಸರನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿರುವ ಸಂಗೀತ. ಯಾವ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಕನ್ನಡಿಗರಲ್ಲಿ ಅಗ್ರೇಸರರಾದ ದಾಸಶ್ರೇಷ್ಥ ಶ್ರೀ ಪುರಂದರದಾಸರು ಪಿತಾಮಹರೋ ಆ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ತನ್ನ ನಾಡಿನಲ್ಲೇ ಗೌರವವಿಲ್ಲವೇ? ಜಯ ಟಿ.ವಿ (ತಮಿಳು ವಾಹಿನಿ) ಯಲ್ಲಿ ಹೋದ ವಾರ ಮೂಡಿದ "ಕರ್ಣಾಟಿಕ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಐಡಲ್" ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ನೋಡಿದ್ದರೆ ಮನೋಧರ್ಮದ ಸಂಗೀತವನ್ನು ಹೇಗೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಬಹುದು ಎಂದು ಚೆನ್ನಾಗಿ ತಿಳಿಯುತ್ತಿತ್ತು.

ಅದಿಲ್ಲದಿದ್ದಲ್ಲಿ ಭಾವಗೀತೆ? ಈ ಸುಂದರ ಪ್ರಕಾರ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ವಿಶೇಷವಾದದ್ದು - ಇದೂ ತನ್ನ ನ್ಯಾಯವಾದ ಗೌರವವನ್ನು ಪಡೆದಿಲ್ಲ.

ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸ್ವಂತಿಕೆಯನ್ನು ಮರೆಸುವ ಅನುಕರಣೆಯನ್ನು ಮೆರೆಸುವ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಿಗೆ ನನ್ನ ಈ ಧಿಕ್ಕಾರ!