Ready for a tough lesson?

Water turns poison in Punjab villages-Chandigarh-Cities-The Times of India

This makes for sad reading. Really sad reading. The health of the people of several villages is on the line here because of industrial waste dumped into the drain which has now leaked into the ground water supply. I have heard of similar cases in northern Karnataka also.

We haven't done an analysis like this in Bangalore. If we do, we will most likely find similar heavy metal concentrations in the ground water here also. New water purifiers that remove the heavy metal content from water have come out. But these are expensive and who knows what by-products they generate?

The callousness towards our own lives shown by scant regard for the environment never ceases to amaze me. People, you are digging the graves of your own grand children by greedily grabbing whatever resource is left!

In Bangalore, I am appalled at the way ground water gets carted away in multiple tankers. I know of a case where 50 tankfuls of water (probably 50-100,000 litres) are pumped out every day. The residents of that locality were clueless in the beginning. Now, their borewells are dry! The borewell just became deeper! This also increases the chances of heavy metals entering drinking water.

Whenever I mentioned rain water harvesting, I used to be met with laughs and derisive smiles from the know-alls. I was an idealist in their eyes. And my own family is split on the extent of doing it. Some feel that there is no need to be alarmed at these media items. Though RWH is mandated in Bangalore, I don't see many people doing it out of need. They try to just be compliant. Of course, even that helps!

So, should I be an optimist or pessimist in these matters?

The media have always been alarmist on these matters. They like to scream "The end is nigh" at the top of their voices every time they print something. And they have done so ever since man learnt how to communicate. So is it any different this time? When they say the Himalayan glaciers will disappear in 50 years, are they being serious? Scientists themselves are mixed on this.

However, having seen the quality of air deteriorate in the past ten years and all the tanks and borewells actually go dry, we can all safely say that the environment has not been paid the same importance as it is entitled to.

I sometimes feel (in spite of being a human myself) that Nature should teach all of us such a hard lesson that will never be forgotten for thousands of years. I dread the lesson, but as we say in Kannada "daDDanige doNNe peTTu" (A stick-blow for the fool), so let us all not be fools. Let us learn from our mistakes and thus hopefully avoid Nature's harsh lesson.

To end on a lighter note (paraphrasing a cliched email signature) - this blog is coming to you via recycled electrons.

Burn Bangalore, Burn IT - says Dr CNR Rao

'If IT Is Going To Take Away Our Values, Burn Bangalore, Burn IT' : outlookindia.com

If you read this spirited statement from Dr. CNR Rao, celebrated scientist and educationist, you would either completely agree with him or disagree with him. As a born and raised Bangalorean, I agree sadly to what he says in this piece, in spite of my having benefited from the IT Boom.

Bangalore is not what it was ten years ago; let's not even talk about the city twenty years ago. I undergo the ordeal of a three hour commute every day and it is quite often that I recall those days when I could have made the same trip in a public bus in half the time before.

Malleswaram is an area that has been close to my heart. Having spent north of ten years studying in the schools and colleges of that area, it still evokes warm nostalgic feelings in me. But unfortunately, Malleswaram has become that place "where fools rush in and angels fear to tread". Gone are those lazy afternoon strolls and quite empty streets that were the norm even fifteen years ago. Not one road is spared from the angry honk of a driver that wants to get someplace. Old palatial homes have made way to high rises. Culture is dying a slow death and consumerism has already raised its ugly head. Can we not see a happy balance?

Kannada is already gone. If you speak in Kannada, you are seen either as a hero (as no other dared to speak in Kannada) or as a loser local. I make it a point to talk in Kannada everywhere. English (a pretty bad strain of it, to add) is heard almost everywhere. Che, hEgiddiddu hEgAgide!

The other important point that he brings up as a scientist is the lure of the IT profession. Several intelligent children are all starry eyed when it comes to the mention of a "Software Engineer". I did an informal survey once ; I asked a bunch of children what they wanted to be when they grew up. Barring a couple, the answer was frighteningly uniform - "Software Engineer". My only grouse is that they don't want to be software engineers for love of the profession but they crave to be so for the sheer love of lucre. As a result, what could have been a great brain theorizing and experimenting on the difficult problems of basic science, becomes ready to be a code jockey. I am really really sorry to use this phrase as I am belittling a fantastic job profile - there is tremendous joy in coding. But the love for anything but money is gone. If the IT profession takes some kind of a correction where salaries come closer to the ground, I wonder if all these kids would be as eager then.

It is because of this that whenever I hear a child say that he/she wants to be a teacher/lawyer/scientist/pilot/policeman (anything other than SW engineer), I grin from side to side and heartily congratulate the child and his/her parents.

Will a return to basics solve Bangalore's woes?

Indological Provocations - a new scholarly blog

Indological Provocations

Just came across this wonderful blog of Prof. Arvind Sharma of McGill University, Canada. His posts are well-researched, crisp and very informative.

Read it when you have the time. For example - Is Sanskrit a Brahmanical Language?

Who do you believe?

We had the Tehelka sting operation a few days ago that apparently "proved" the complicity of Narendra Modi's government in the 2002 Gujarat riots. You can find posts about it here and here. The posts pointed to by the links in the previous sentence take Tehelka's sting to be true. I too was much disturbed on seeing statements from some violent people "stung" by Tehelka. And though I don't like Tehelka for their generally sensationalist stance, this story seemed to hard not believe in.

And now, you have several people doubting the "expose". You can look for the basis of the doubt with some relevant links here and here.

Each side has plenty of points to prove its case. Now the question is - who do you believe? In other words, what is the truth? I, for one, am stumped.

I feel that the English media in India are unscrupulous mercenary agents, pandering sometimes to even anti-India interests. But the freedom of media is important for any democracy. How can anybody guarantee this precious freedom without the people themselves being informed? And how can people get informed without significant help from the media? People watch channels of their choice which will continue to feed their viewers what the channels feel fit to telecast. And this will lead to groups of people completely at loggerheads with each other as they feel that their take on any incident is the "right" one and the "other" side simply doesn't "know".

Imagine the leftists - smiling knowing condescending smiles at the great unwashed brute "rightists" and seeing them as animals. At the same time, imagine people from say, the sangh-parivar glaring at leftists, seeing them as traitors that have no respect for the country's Hindu traditions and as a group of trouble-makers that wants everybody to stay in poverty for their selfish political gains. Think of any two such groups. The disagreement between them is just too much for any reconciliation. It is as if these people came from enemy countries.

Can there be a middle ground at all?

vaidyo nArAyaNo hariH !

There is a popular shloka in Samskrita which has been taught to children for a long time now. This is supposed to be recited just before taking any medicine. It goes as follows -

"sharIre jharjharIbhUte vyAdhigraste kalevare |
auShadhaM jAhnavItoyaM vaidyo nArAyaNo hariH ||"

"When the sharIra (body) is suffering and the body is beset with disease, medicine is like the sacred water of the Ganga and the doctor is nArAyaNa Himself".

Another reading would be to consider water of the gangA itself as medicine and nArAyaNa Himself as the doctor. The interesting word here is also "hariH" - hari means some one who destroys. In this case it would mean that nArAyaNa is destroying disease.

Also, the word "sharIra" comes from "shIryate iti sharIraM" - which means it is bound to be destroyed. That understanding is also implicitly conveyed in the shloka - even if one takes enough medicine, the body is eventually something that will decay and get destroyed. With this meaning, nArAyaNa would be apt as He is the protector in the Hindu Trinity - he is protecting the sharIra - something that will decay in the course of time.

As a child (and even now as an adult), I have recited this verse almost involuntarily before taking any medicine. Not once did I think of its meaning then, but now as I grow older, such meanings become seen, not with any effort on my part, but automatically.

Doctors have not always been treated on par with Hari. They have been seen as Yama's cohorts also! There are umpteen subhAShitas which talk about these.But this post is more sympathetic to doctors.

It is not that I have not been to hospitals before - but I was never as close to an action packed emergency room till now. This was a couple of days ago when my uncle was admitted to a hospital. We took him to the emergency room (quite a small one for this hospital's name) which was already full. A child that was lying on the bed in the room was asked to go to another room to accommodate my uncle.

When treatment commenced for my uncle, a group of people barged in with a semi-conscious person on a stretcher. And since the new entrant was more spectacularly (sorry for the seemingly insensitive word - but it was really that - with a lot of curious onlookers craning their necks) sick, my uncle was asked to sit out and wait. My uncle was in a serious condition but his external appearance belied it. Once the rush subsided, my uncle was treated.

In the middle of all this was a doctor patiently negotiating with agitated acquaintances of the patient. He had to make quick decisions on whom to take in and whom to be asked to wait. There was only one doctor as opposed to the ER team we're used to seeing on TV shows. He directed the nurses/para-medics with the elan of a conductor in a symphony while never getting flustered even a bit. Prescriptions came out of his mouth with certainty as did soothing words with grace. Even as I was concerned about my uncle's health, I could not but gaze in awe at the doctor's concern and presence of mind.

For non-medical folks like me, spending an hour or a day in a hospital is torture. But for doctors and nurses this is their life. And, while it is their job, I have great appreciation for them as they have stepped up and chosen these noble professions. And while I do not deny the exploitative nature of a few bad apples in the profession, none can deny that it is indeed a life saving profession.

The other amazing thing is that doctors are not omniscient! With their vast, but limited knowledge, doctors try to play God knowing fully well that they are nowhere close. The "playing God" is mainly to instill confidence and courage in the patients themselves and their anxious relatives. I've seen good doctors maintain a confident body language with words that uplift. A good pat on the back with a warm smile from the doctor does wonders to the patient's mindset.

This amazing profession has unfortunately not been receiving commensurate financial benefits. Why, a driver for a car rental makes more money than some new doctors! And the less said about software engineers (I too am guilty of being one) vis-a-vis doctors, the better.

Good doctors are still hard to come by. People of the older generation used to talk about the "kai-guNa" (the efficacy of a doctor which is orthogonal to the years of experience or the advanced degrees a doctor might have) of a doctor. That is still valid, in my opinion. Some of these might be just heredity and some of these might be acquired. But after seeing doctors and nurses work, I just felt a new sense of appreciation for what they do.

"vaidyo nArAyaNo hariH" - indeed. I fully agree with whoever wrote this verse.

PS: Some good "doctor" books - Ian McEwan's Saturday and Atul Gawande's "Complications" and "Better".

ಕನ್ನಡವನ್ನು ಕುರಿತ ಕೆಲವು ಮಾತುಗಳು

ನಿನ್ನೆ ಕನ್ನಡ ರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ. ಕರ್ನಾಟಕ ಅಥವಾ ಕರ್ಣಾಟಕದ ಏಕೀಕರಣವಾದ ಸಂದರ್ಭವನ್ನು ಸ್ಮರಿಸಲು ಆಯೋಜಿಸಿರುವ ಉತ್ಸವವಿದು. ಕರುನಾಡಿನ ಹೆಗ್ಗುರುತು ಕಸ್ತೂರಿಯ ಕಂಪನ್ನು ಸೂಸುವ ಕನ್ನಡನುಡಿ. ಕನ್ನಡದ ಬಗ್ಗೆ ಈ ಬರೆಹವಿದ್ದರೆ ನಾಡಹಬ್ಬವನ್ನು ಚೆನ್ನಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಿದ ಹಾಗಾಗುವುದೆಂದು ಬಗೆದು ಇದನ್ನು ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದೇನೆ.

ಸಂಸ್ಕೃತ-ದ್ರಾವಿಡ ಭಾಷಾಧಾತುಗಳ ಹದವಾದ ಮಿಶ್ರಣವೆಂದು ಕನ್ನಡವನ್ನು ಕರೆಯಬಹುದಾದರೂ ಅದಕ್ಕೆ ಮಿಶ್ರಣದಾಚೆಯ ಮಹತ್ತ್ವವಿದೆ. ಸೋಡಿಯಂ ಮತ್ತು ಕ್ಲೋರಿನ್ ಗಳ ಕೂಡಿಕೆಯಿಂದಾದ ಉಪ್ಪು ಮೂಲಧಾತುಗಳ ಗುಣವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ತನ್ನದೇ ಆದ ಗುಣಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಹಾಗೆ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಅದರದೇ ಸೊಗಡಿದೆ. ಆದರೆ ಆ ಮೂಲಧಾತುಗಳಿಲ್ಲದೆ ಕನ್ನಡವೂ ಇಲ್ಲವೆಂದು ಎಲ್ಲರೂ ಮನಗಾಣಬೇಕು.

ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ತನ್ನದೇ ಆದ ಕಾವ್ಯಪರಂಪರೆಯಿದೆ, ವ್ಯಾಕರಣಪರಂಪರೆಯಿದೆ. ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚು ವಿಸ್ತರಿಸದೆ ಈ ವಾರದ ಸುಧಾ ಪತ್ರಿಕೆಯೆಡೆ ಓದುಗರ ಗಮನವನ್ನು ಸೆಳೆಯಬಯಸುತ್ತೇನೆ. ನರಸಿಂಹಮೂರ್ತಿ ಎಂಬ ಲೇಖಕರು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ.

ಕನ್ನಡ ಈ ದಿನ ದುರದೃಷ್ಟವಶಾತ್ ಅನೇಕ ತೊಂದರೆಗಳನ್ನೆದುರಿಸುತ್ತಿದೆ. ಕನ್ನಡನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಎಲ್ಲೆಡೆಗಳಿಂದ ಆಗಮಿಸಿದವರು ಕನ್ನಡವನ್ನು ಕಲಿಯದಿರುವುದರಿಂದ; ಅದರಲ್ಲಿ ವ್ಯವಹರಿಸದೇ ಇರುವುದರಿಂದ ಭಾಷೆಯ ಜನಶಕ್ತಿ ಕುಂಠಿತವಾಗುತ್ತಿದೆ. ಕನ್ನಡಿಗರೂ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಸಂಭಾಷಿಸುವುದನ್ನು ಕಡಮೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಜಾಗತೀಕರಣ ಎಲ್ಲರ ಮನಸ್ಸುಗಳನ್ನು ಚದುರಿಸಿ "ಎಲ್ಲಾ ಒ.ಕೆ. ಕನ್ನಡ ಯಾಕೆ?" ಎಂದು ಕೇಳುವ ಹಾಗೆ ಮಾಡಿದೆ. ಆಂಗ್ಲ ಭಾಷೆಯ ಆರ್ಥಿಕಶಕ್ತಿ ತಾಯಿತಂದೆಯರು ತಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಕನ್ನಡಮಾಧ್ಯಮಶಾಲೆಗಳಿಗೆ ಸೇರಿಸದಿರುವ ಹಾಗೆ ಮಾಡಿದೆ. ಕನ್ನಡ ಮಾಧ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಓದುವವರು ತೀರ ನಿರ್ಗತಿಕರೇ ಆಗಿರುವ ಸಂಭಾವನೆ ಹೆಚ್ಚು. ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯು ಆರ್ಥಿಕವಾಹಿನಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರವಹಿಸುತ್ತ ಬಡತನದಲ್ಲಿರುವ ನಮ್ಮ ದೇಶದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ ಸವಾಲಾಗಿ ನಿಂತಿದೆ. ತೀರ ತಿಳಿಯದವರೋ ಅಥವಾ ಸ್ವಲ್ಪ ಚೆನ್ನಾಗಿ ತಿಳಿದಿರುವವರು ಮಾತ್ರ ಸ್ವದೇಶದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನುಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಮಧ್ಯದ ಹಲವರಿಗೆ "ಸಂಸ್ಕೃತಿ? ಹಾಗೆಂದರೇನು? ಹೊಟ್ಟೆಗೆ ಹಿಟ್ಟು, ಬಟ್ಟೆಗ ಜೀನಿದ್ದರೆ ಸಾಲದೆ?" ಎಂದು ಕೇಳುವವರೇ! ಎಮ್.ಜಿ. ರಸ್ತೆಯ ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ, ಕೋರಮಂಗಲದ ಮಾಲ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಫಲಕಗಳಿರುವುದು ಕನ್ನಡದ ಅಭಿಮಾನಿಗಳೆಂದು ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವೇ ಕರೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಕೆಲವರ ಕಲ್ಲುತೂರಾಟದಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಮಾತ್ರ. ಆ ಫಲಕಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ಅಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡವೇನೇನೂ ಇಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಲು ವಿಷಾದವಾಗುತ್ತದೆ.

ಕನ್ನಡದ ದೊಡ್ಡ ಕೊರತೆಯೇನೆಂದರೆ ಕನ್ನಡಿಗರಿಗೆ ತಮ್ಮ ನಾಡು-ನುಡಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಇಲ್ಲದಿರುವ ಅಭಿಮಾನ. ನಾವು ತೀರ ಅಭಿಮಾನಶೂನ್ಯರು. ಕನ್ನಡದ ಬಗ್ಗೆ ಅಭಿಮಾನವಿದ್ದರೆ ತಾನೆ ನಮ್ಮ ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುವುದು; ಹೊರಗಿನ ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸುವುದು. ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಪದಗಳು ಕನ್ನಡದೊಡನೆ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬೆರೆತಿವೆ. ಒಂದು ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ತಪ್ಪಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಅಮ್ಮನ ಬದಲಾಗಿ ಮದರ್, ಅಪ್ಪನ ಬದಲಾಗಿ ಫಾದರ್ - ತೀರ ಹತ್ತಿರದ ಶಬ್ದಗಳನ್ನೂ ನಾವು ಬಿಟ್ಟರೆ ನಮ್ಮ ನುಡಿ ಕನ್ನಡವಾಗಿ ಹೇಗೆ ಉಳಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ? "ಉ" ಕಾರ ಸೇರಿಸಿಬಿಟ್ಟರೆ ಅದು ಕನ್ನಡವೇ? "ನಮ್ ಫಾದರ್ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಿಕ್ ಆಗಿದಾರೆ. ಅವರನ್ನು ನಮ್ಮ ಬ್ರದರ್ ಡಾಕ್ಟರ್ ಹತ್ರ ಡ್ರಾಪ್ ಮಾಡಲು ಹೋಗಿದಾರೆ" - ಈ ರೀತಿಯ ಮಾತುಗಳು ಸರ್ವೇ ಸಾಮಾನ್ಯ, ನಮ್ಮನ್ನು ಆಶ್ಚರ್ಯಕ್ಕೀಡುಮಾಡುವುದಿಲ್ಲವೆಂಬುದೇ ಖೇದದ ಸಂಗತಿ. ಜೊತೆಗೆ ನಮ್ಮ ಪತ್ರಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ, ದೂರದರ್ಶನವಾಹಿನಿಗಳಲ್ಲಿ, ಬಾನುಲಿ (ಎಂಥ ಸೊಗಸಾದ ಶಬ್ದ!) ಯ ವಾಹಿನಿಗಳಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಕನ್ನಡ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತಿಲ್ಲ, ಕೇಳುತ್ತಿಲ್ಲ. ಜನರ ಓದಿನ ಮತ್ತು ಮಾತಿನ ಬಗೆಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಬಲ್ಲ ಸಶಕ್ತ ಮಾಧ್ಯಮಗಳಾದ ಇವು ಭಾಷೆಯನ್ನುಳಿಸುವ ರೀತಿಯೆಲ್ಲಿ, ಕನ್ನಡನುಡಿಯನ್ನು ಹೇಗೆ ಬಳಸಬೇಕು ಎಂಬ ಮಾದರಿಗಳಾಗಬೇಕೆಂದು ನಾನು ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತೇನೆ. ಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ ಅಷ್ಟು ನುಡಿಯ ಶೈಥಿಲ್ಯ ಕಾಣದೇ ಹೋದರೂ ಸಾಹಿತ್ಯ-ಸಮಾಜ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳು ಒಂದಕ್ಕೊಂದಕ್ಕೆ ಅಂಟಿರುವುದು ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಶುದ್ಧಸಾಹಿತ್ಯ ನಮ್ಮಲ್ಲೀಚೆಗೆ ಕಡಮೆಯಾಗಿದೆ. ಅದರ ಪ್ರಯೋಜನವನ್ನು ಮನಗಾಣದಿರುವವರೇ ಹಲವರು. ಶುದ್ಧಸಾಹಿತ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಮನಸ್ಸಿರುವವರು ಹಳೆಯಕಾಲದವರಾಗಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತಾರೆ. ಭಾಷೆ ಬೆಳೆಯುವುದಕ್ಕೆ ಉಳಿಯುವುದಕ್ಕೆ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಕೊಡುಗೆ ಅಪಾರ. ಇದು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ತಿಳಿದ ವಿಚಾರವೆಂದುಕೊಂಡಿದ್ದೆ. ಆದರೆ ಹಲವರಿಗೆ, ಸಾಹಿತ್ಯಸುದೂರರಿಗೆ ಇದರ ಗಂಧವೇ ಇಲ್ಲ.

ಅಭಿಮಾನರಾಹಿತ್ಯ ಕನ್ನಡಾಭಿಮಾನದ ಕಾಮನಬಿಲ್ಲಿನ ಒಂದು ಕೊನೆಯಾದರೆ, ದುರಭಿಮಾನ ಇನ್ನೊಂದು ಕೊನೆ. "ತಮಿಳು ತಲೆಗಳ ನಡುವೆ" ಯ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆದ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ನಾವು ಕನ್ನಡಿಗರು ಸದ್ಯ ತಮಿಳರ ರೀತಿ ದುರಭಿಮಾನಿಗಳಲ್ಲವಲ್ಲ ಎಂದು ನೆಮ್ಮದಿಯ ನಿಟ್ಟುಸಿರನ್ನು ಬಿಟ್ಟಿದ್ದೆ. ಆದರೆ ನನ್ನ ನಿಟ್ಟುಸಿರು ಆ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ. ಈಚೆಗೆ ಅಂತರ್ಜಾಲದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಗೆ ಕಾಣುತ್ತಿದೆ. ಕೆಲವು "ಕಟ್ಟಾ" ಕನ್ನಡಾಭಿಮಾನಿಗಳು ಕನ್ನಡದ ಉದ್ಧಾರ ಕನ್ನಡೇತರ ವಿಷಯಗಳ ಹಗೆಯಿಂದಲೇ ಸಾಧಿಸಬಹುದು ಎಂದು ತಿಳಿದುಕೊಂಡ ಹಾಗಿದೆ. ಕನ್ನಡ ಬೇರೆಯ ಭಾಷೆಗಳಿಂದ ಉಪಕೃತವಾಗಿದೆ ಎಂಬ ತಥ್ಯವನ್ನು ಒಪ್ಪಿದರೂ ಹಲುಬುವವರೇ ಹೆಚ್ಚು. ಒಪ್ಪುವವರೂ ಆ ಭಾಷೆಗಳ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಕನ್ನಡದಿಂದ ಕಿತ್ತು ಹಾಕಬೇಕೆಂಬ ಹುನ್ನಾರದಲ್ಲಿರುವವರು. ಅಚ್ಚಗನ್ನಡದ ಪ್ರವರ್ತಕರಿವರು. ಉದಾಹರಣೆಗೆ: "ಭಾಷೆ" ಎಂದರೆ ಇಂಥವರಿಗೆ ಮೈಲಿಗೆ. ಉಲಿ ಅಥವಾ ನುಡಿಯೆನ್ನಬೇಕು. ಧನ್ಯವಾದವೆನ್ನದೆ "ನನ್ನಿ" (ತಮಿಳಿನ ನನ್ರಿಯ ಹಾಗೆ)ಯೆನ್ನಬೇಕು. ಒಂದು ಶಬ್ದ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿಲ್ಲವೆಂದರೆ ಅದರ ತದ್ಭವವನ್ನಾದರೂ ಉಪಯೋಗಿಸಬೇಕು - "ಹೊತ್ತಿಗೆ"ಯೆಂದೇ ಹೇಳಬೇಕೇ ಹೊರತು "ಪುಸ್ತಕ"ವೆಂದಲ್ಲ. ಹೀಗೆ ವೀರವ್ರತಿಗಳಿವರು. ಆದರೆ "ಇಂಜಿನಿಯರು" ಎಂದೆನ್ನಬಹುದು. ಜೊತೆಗೆ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಅದರದೇ ವಿಜ್ಞಾನವಿರಬೇಕು, "ನಾನು ಮೊದಲು ಕನ್ನಡಿಗ, ಆಮೇಲೆ ಭಾರತೀಯ" ಮುಂತಾದ ವಿಚಾರಗಳು ಈ ಗಣಕ್ಕೆ ಸೇರಿವೆ. ಇವನ್ನು ನೋಡಿದಾಗ "ತಮಿಳು-ದುರಭಿಮಾನ"ವೇ ಮೊದಲಾದ ವಿಷಯಗಳು ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಬಂದುವು. ನಮ್ಮ ಜನರಲ್ಲಿ ಸಹಿಷ್ಣುತೆ ಕಡೆಮೆಯಾಗುತ್ತಿದೆಯೇ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆ ಎದ್ದಿತು. ಕನ್ನಡವನ್ನೇ ಉಪಯೋಗಿಸಬೇಕೆಂಬ ಇವರ ಧೋರಣೆ ಶ್ಲಾಘನೀಯವೇ ಆದರೂ ಇವರ ದ್ವೇಷ-ಪೂರ್ಣ-ಆಗ್ರಹ ಸರಿಯೇ ಎಂಬುದು ನನ್ನ ಪ್ರಶ್ನೆ. ನುಡಿಯೊಲುಮೆಯಿಂದ ನುಡಿಗಳನ್ನುಲಿಯಬೇಕೇ ಹೊರತು ಬೇರೆಯದರ ಹಗೆಯಿಂದಲ್ಲ. ಭಾಷೆಯ ಜೊತೆ ಜಾತಿ-ಧರ್ಮ-ಸಮಾಜವಾದಗಳ ಸಂಕರವನ್ನು ಇವರು ತಿಳಿದೋ ತಿಳಿಯದೆಯೋ ಮಾಡಿರುವಂತಿದೆ. ಆದರೆ ಒಂದು ಮಾತನ್ನು ಇವರು ನೆನಪಿಡಬೇಕು.ಭಾಷೆಯ ಗತಿಯನ್ನು ಒಂದು ಸಮುದಾಯ ಕಾಲ ನಡೆದ ಹಾಗೆ ನಿರ್ಧರಿಸುತ್ತದೆ. ಹಠಾತ್ತನೆ ಚುನಾವಣೆ ಮಾಡಿ ಅಲ್ಲ. ಈ ಗಣದ ಆ ಬಣದ ಕನ್ನಡವೆಂದೇನೂ ಇಲ್ಲ.

ಒಬ್ಬರದಂತೂ ಒಂದು ಭಾಷೆಯ ಗತಿಯನ್ನು ಚುನಾವಣೆ ಮಾಡಿ ನಿರ್ಧರಿಸಬಹುದೆಂಬ ಗಟ್ಟಿ ನಿಲುವು. ಜನರ ಚುನಾವಣೆಯ ತೀರ್ಪು ಭಾಷೆಯ ಗತಿಯನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಬೇಕೇ ಹೊರತು ಹಳೆಯ ವ್ಯಾಕರಣವಲ್ಲ ಎಂಬುದು ಇವರ ಅಂಬೋಣ. ಇದು ನಾನೊಪ್ಪದ ಮಾತು. ಒಂದನೆಯ ತರಗತಿಯ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಕರೆದು - ನಿಮಗೆ ಗಣಿತದ ವಿಷಯ ಬೇಕೇ ಬೇಡವೇ ಎಂದು ತೀರ್ಪು ಕೇಳಿದರೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಬಹುಮಟ್ಟಿಗೆ ಮಕ್ಕಳು ಗಣಿತ ಬೇಡವೆಂದೇ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಗಣಿತ ಆ ಒಂದನೆಯ ತರಗತಿಯ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಯಾವಾಗಲೂ ಬೇಡವೆಂದೇ? ಅಥವಾ ನಮ್ಮ ಈಗಿನ ಚುನಾವಣೆಗಳು ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಅನರ್ಥ ಇವರಿಗೆ ಕಾಣಿಸುತ್ತಿಲ್ಲವೇ? ಸಂಸ್ಕೃತ-ವ್ಯಾಕರಣ ಬೇಡವೇ ಬೇಡ, ಕೇಶಿರಾಜನ ಶಬ್ದಮಣಿದರ್ಪಣವೂ ಸಂಸ್ಕೃತದ ಜಾಡನ್ನನುಸರಿಸುವುದರಿಂದ ಬೇಡ. ಅವೆಲ್ಲವೂ ಗೊಡ್ಡು, ಅವರನ್ನನುಸರಿಸುವರು ಪ್ರತಿಗಾಮಿಗಳು ಎಂದೆಲ್ಲ ವಾದ ಇವರಂಥ ಕೆಲವರದು. "ವೈಯುಕ್ತಿಕ", "ಇಂತಿ", "ಅಂತಃಶಿಸ್ತೀಯ","ಆಂತರ್ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ" - ಇವೇ ಮೊದಲಾದ ಶಬ್ದಗಳು ವ್ಯಾಕರಣ-ರೀತ್ಯಾ ತಪ್ಪಾದರೂ ಕೆಲವು ಜನರು ಬಳಸುವುದರಿಂದ ಸರಿ ಎನ್ನುವ ಹಠ ಅವರದು. ನನ್ನ ಉತ್ತರ : ಜನಸಮುದಾಯ ಭಾಷೆಯ ಗತಿಯನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರೂ ಅದು ಹಠಾತ್ತನೆ ನಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕಾಲಮಾನವನ್ನೂ ಹೇಳಲು ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಒಂದು ಹೊಲದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಗೂ ಕಳೆಗೂ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿಲ್ಲದೇ ಹೋಗಿ ಕಳೆಯೇ ಬೆಳೆ ಎಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಏಕಾಏಕಿ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅಥವಾ ಬೆಳೆದವರು ಬೆಳೆಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಕಳೆಯನ್ನೇ ತಿನ್ನಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರೆ ಆಗಬಹುದೋ ಏನೋ!

ಸಂಸ್ಕೃತದ ವ್ಯಾಕರಣವನ್ನು ಮಹರ್ಷಿ-ಪಾಣಿನಿಯು ಮಾಡಿದ್ದು. ಈತ ತನ್ನ ಕಾಲದ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿದು ಅದನ್ನು ವರ್ಣಿಸುವ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಸೂತ್ರರೂಪದಲ್ಲಿ ನೀಡಿ ಸಂಸ್ಕೃತ-ವಾಙ್ಮಯಕ್ಕೆ ಉಪಕಾರವನ್ನು ಗೈದಿದ್ದಾನೆ. ಭಾಷೆಯ ಸಾಧ್ವಸಾಧುತನಗಳನ್ನು ಇದಮಿತ್ಥಮ್ ಎಂದು ನಿರೂಪಿಸಬಲ್ಲುದು ಈತನ ವ್ಯಾಕರಣ. ಈ ವ್ಯಾಕರಣಕ್ಕೆ ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಾಹಿತ್ಯ ಬದ್ಧವಾದದ್ದರಿಂದಲೇ ನಮಗೆ ಈಗಲೂ ಕಾಲಿದಾಸನ, ವಾಲ್ಮೀಕಿಯ, ವ್ಯಾಸರ ವಚನಗಳು ಅರ್ಥವಾಗುವುದಕ್ಕೆ ಸಾಧ್ಯ. ಇದನ್ನು "ನಿಂತ ನೀರು" ಎಂದು ಕರೆಯುವವರೂ ಇದ್ದಾರೆ. ಇರಬಹುದು. ಆದರೆ ಆ ನಿಂತ ನೀರು ಕೊಳವಲ್ಲ, ಅಗಾಧ-ಸಮುದ್ರವೆಂದು ಹೇಳುತ್ತೇನೆ. ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ ಅನಂತ-ನೂತನ-ಶಬ್ದೋತ್ಪಾದನದ ಅಂತಃಶಕ್ತಿಯಿದೆ. ಬೇರೆ ಭಾಷೆಯ ನೆರವನ್ನು ಕೋರದೆ ಹೊಸ ಪದವನ್ನು ಆವಿಷ್ಕರಿಸಬಹುದು. ಇರಲಿ. ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ಆಮೇಲೆ ಮಾತಾಡೋಣ. ಗೀರ್ವಾಣಭಾಷೆಯ ವ್ಯಾಕರಣದಲ್ಲಿ ನಾವು ಕನ್ನಡಿಗರು ಪಂಡಿತರಾಗಬೇಕೆಂದೇನಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಸ್ಥೂಲವಾದ ಅರಿವನ್ನಾದರೂ ಕನ್ನಡಿಗರಾದ ನಾವು ಪಡೆಯಬೇಕು. ನಾವು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮಾತಾಡುವ ಭಾಷೆಯೆಡೆ ಗಮನ ಹರಿಸಿದರೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಅದರ ಮಹತ್ತ್ವ ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ - "ಶಂಕರ" ಮತ್ತು "ರುದ್ರ" ಇವೆರಡೂ ಪದಗಳು ಶಿವನ ಪರ್ಯಾಯಶಬ್ದಗಳಾದರೂ ಶಂಕರನೆಂದರೆ ಮಂಗಲವನ್ನುಂಟು ಮಾಡುವವನು, ರುದ್ರನೆಂದರೆ - "ಹೋ ಎಂದು ಅಳುವವನು, ಲಯಕರ್ತಾ" ಎಂಬ ಅರ್ಥಗಳಿವೆ. ಆಯಾ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಶಬ್ದಗಳನ್ನು ಬಳಸಬೇಕಾದಾಗ ಅದರ ಅರ್ಥವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ಕಡೆ ದೃಷ್ಟಿಯಿರಬೇಕೆಂಬುದಷ್ಟೆ ನನ್ನ ವಿಚಾರ. ಅಷ್ಟಕ್ಕೆಷ್ಟು ಸಂಸ್ಕೃತ ಬೇಕೋ ಅಷ್ಟನ್ನು ಕಲಿತರೆ ತಪ್ಪೇನಿಲ್ಲವಲ್ಲ? ಸಂಸ್ಕೃತಶಬ್ದಗಳನ್ನುಪಯೋಗಿಸುವಾಗ ಆ ಭಾಷೆಯ ಮರ್ಯಾದೆಯನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ತರುವುದು ಸರಿಯೋ ತಪ್ಪೋ? ಈಗ, ಫ್ರೆಂಚಿನ "Bourgeois" ಅನ್ನು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಆಂಗ್ಲದ ಮೂಲಕ ತಂದಾಗ ಅದನ್ನು ಬೂರ್ಝುವಾ ಅಂದೆವೋ ಅಥವಾ ಬೌರ್ಜಿಯಾಯಿಸ್ ಎಂದೆವೋ? ನೀವೇ ಯೋಚಿಸಿ ನೋಡಿ. ಇದನ್ನೇ ಸಂಸ್ಕೃತಮೂಲದ ಶಬ್ದಗಳಿಗೆ ಮಾಡಬೇಕೆಂಬುದು ನನ್ನ ಆಶಯ. "ಜ್ಞಾನ"ವನ್ನು ಗ್ನಾನವೆಂದು ಆಡುಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಬಹುದೇ ಹೊರತು ಬರೆವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಯೋಗ್ಯವಲ್ಲ. ಹಾಗೆ ಬಂದಾಗ ಕೃತಜ್ಞತೆ-ಕೃತಘ್ನತೆಗಳಿಗೆ ಭೇದವಿಲ್ಲದೇ ಹೋಗಿ ಕೃತಗ್ನತೆ ಆಗಬಹುದು - ಇಲ್ಲೂ ಇಲ್ಲ, ಅಲ್ಲೂ ಇಲ್ಲ! ಸಂಸ್ಕೃತ-ವ್ಯಾಕರಣವನ್ನು ಕನ್ನಡಿಗರು ಆದ್ಯಂತವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಬೇಕೆಂಬುದೇನೂ ನನ್ನ ಧೋರಣೆಯಲ್ಲ. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತ-ಭೂಯಿಷ್ಠವಾದ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ವ್ಯವಹರಿಸಬೇಕೆಂಬ ಧೋರಣೆಯೂ ನನ್ನದಲ್ಲ. ಈಗ್ಗೆ ಐವತ್ತು-ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಬಂದ ಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ ಅದರ ಹದವಿದೆ. ಈಗಲೂ ಬಹಳಷ್ಟು ಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಕೆ.ಎಸ್.ನರಸಿಂಹಸ್ವಾಮಿಗಳ ಭಾಷೆ ಆ ಹದಕ್ಕೆ ಒಂದು ಪ್ರತೀಕ (ನನ್ನ ಪ್ರಕಾರ). ಅಲ್ಲೋ ಇಲ್ಲೋ ತಪ್ಪು ಬಂದರೆ ವ್ಯಾಕರಣದ ದುರ್ಬೀನಿನಿಂದ ಪರೀಕ್ಷೆ ಮಾಡಬೇಕೆಂದೂ ಅಲ್ಲ. ಶಬ್ದಗಳ ಸಾಧುತ್ವದ ಬಗ್ಗೆ ಬುದ್ಧಿಯ ಒಂದು ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ಯೋಚನೆಯಿರಲಿ ಎಂದು ಮಾತ್ರ ಹೇಳಲು ಬಯಸುವೆ. ವಸ್ತುತಃ ಹಲವು ಸಾಹಿತಿಗಳ ಭಾಷೆ ನೋಡಿದಾಗ ಹದದಿಂದಲೇ ಅವರು ಸಾಹಿತ್ಯನಿರ್ಮಾಣಮಾಡುವುದನ್ನು ನೋಡುತ್ತೇವೆ.

ಸಂಸ್ಕೃತಾಂಗ್ಲಗಳನ್ನು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಹಾನಿಕಾರಕ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿ ಅವೆರಡನ್ನು ಸಮೀಕರಿಸುವುದನ್ನು ಕೂಡ ಕಂಡಿದ್ದೇನೆ. "ಎರಡೂ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಪರಕೀಯ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವೆರಡೂ ತ್ಯಾಜ್ಯ" ಎಂಬ ಭಾವನೆ ಕೂಡ ಇದೆ. ನನ್ನ ಪ್ರಕಾರ ಅದು ಅವಿವೇಕ. ಏಕೆಂದರೆ ಆಂಗ್ಲವಿಲ್ಲದೆ ಕನ್ನಡದ ಸಾಕಷ್ಟು ಸಾಹಿತ್ಯವಿದೆ. ಆದರೆ ಸಂಸ್ಕೃತವಿಲ್ಲದೆ ಕನ್ನಡಸಾಹಿತ್ಯ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಆಂಡಯ್ಯ ಬರೆದ ಅಚ್ಚಗನ್ನಡಗಬ್ಬದಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಸಂಸ್ಕೃತದಿಂದ ಪಡೆದ ಕನ್ನಡೀಕರಿಸಿದ ಶಬ್ದಗಳೇ ಇದ್ದುವು. ಹಿಂದೆಯೇ ಬರೆದ ಹಾಗೆ ಸಂಸ್ಕೃತಶಬ್ದಗಳ ಹಿತ-ಮಿತವಾದ ಬಳಕೆ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿರಬೇಕು. ಪಿತಾಶ್ರೀ ಅಥವಾ ಮಾತ್ರೃಶ್ರೀ ಎಂದು ತಂದೆ-ತಾಯಿಯರನ್ನು ಸಂಬೋಧಿಸುವುದು ಹಾಸ್ಯಾಸ್ಪದವೇ ಬಿಡಿ. ತೆಲುಗಿನ ಹಾಗೆ ಅತಿ ಮಾಡಬಾರದು. ತಮಿಳಿನ ಹಾಗೆ ತೊರೆಯಲೂ ಬಾರದು. ಆದರೂ ತಮಿಳಿನಲ್ಲಿ ಅವೆಷ್ಟೋ ಸಂಸ್ಕೃತಶಬ್ದಗಳಿವೆ. ಅವನ್ನು ನಿವಾರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಎಲ್ಲ ಅನಿಷ್ಟಗಳಿಗೂ ಶನೈಶ್ಚರ ಮೂಲವೆಂಬಂತೆ ಸಂಸ್ಕೃತವನ್ನು ದೂರುವುದು ಸರಿಯಲ್ಲ. ಇದನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳುತ್ತಿರುವುದೇಕೆಂದರೆ ಜಾತಿ ರಾಜಕಾರಣ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ನುಸುಳುತ್ತಿದೆ. ಅದು ಭಾಷೆಯ ಒಳಿತಿಗೆ ಅಷ್ಟು ಒಳ್ಳೆಯ ಸಂಗತಿಯಲ್ಲ.

ಕೆಲವರು ಆಡುಗನ್ನಡಕ್ಕೇ ಗ್ರಾಂಥಿಕ ಕನ್ನಡಕ್ಕಿಂಥ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಪ್ರಾಧಾನ್ಯ ಕೊಡಬೇಕು ಎಂದು ವಾದಿಸುವವರಿದ್ದಾರೆ. ಆಡುಗನ್ನಡಕ್ಕೂ ಗ್ರಂಥಗಳ ಕನ್ನಡಕ್ಕೂ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿದೆ. ಅಂತರಜಾಲದ ಬ್ಲ್ಗಾಗುಗಳ ಕನ್ನಡವೂ ಬಹಳಷ್ಟು ಎರಡನೆಯ ಬಗೆಯದೇ. ಆಡುಗನ್ನಡಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಮಣೆಹಾಕಿದರೆ ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ ನಮ್ಮ ಶಬ್ದಭಂಡಾರ ಕುಸಿದುಹೋಗುತ್ತದೆ. ಕನ್ನಡ ಎಂದು ಹೇಳಲು ಏನುಳಿಯುತ್ತದೆ? ಹಳಗನ್ನಡದ ಎಷ್ಟೋ ಶಬ್ದಗಳು ಈಗ ಕಳೆದುಹೋಗಿವೆ. ಅದರಿಂದ ನಮ್ಮ ಭಾಷೆಯೇ ಬಡವಾಗಿದೆ. ಇದೇ ಮುಂದೆ ಹೋಗಿ ತುಳು-ಕೊಡವ ಭಾಷೆಗಳ ಸ್ಥಿತಿ ಕನ್ನಡದ್ದಾಗಬಾರದು ಎಂದು ನನ್ನ ಆಶಯ.

ಪಂಪ-ರನ್ನ-ಕುಮಾರವ್ಯಾಸ-ವಚನಕಾರ-ದಾಸರ ಕನ್ನಡ ನಮಗೆ ಬೇಕು. ಏಕೆಂದರೆ ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಸುಹೊಕ್ಕಾಗಿರುವ ಕನ್ನಡ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ನಮಗೆ ಬೇಕು. ಆಡುಭಾಷೆಯನ್ನೇ ಗಮನಿಸಿ ಗ್ರಾಂಥಿಕಭಾಷೆಯನ್ನು ಎಣಿಸದೇ ಹೋದರೆ ಅನರ್ಥವಾದೀತು. ಒಂದು ಭಾಷೆ ಏಕೆ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ? ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಸಂವಹನೆಗೆ. ಇದರದೇ ಇನ್ನೊಂದು ಮುಖ ಭಾವನಾಭಿವ್ಯಕ್ತಿ. ದೈನಂದಿನ ಸಂಪರ್ಕಕ್ಕೆ ಆಡುಭಾಷೆ ಮುಖ್ಯ. ಆದರೆ ಅದರಲ್ಲಿ ಬಳಸುವ ಶಬ್ದಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಕಡಮೆ. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಒಂದು ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಆಡುನುಡಿಗೂ ಮತ್ತೊಂದರ ಆಡುನುಡಿಗೂ ಬಹಳಷ್ಟು ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಆಡುನುಡಿಯನ್ನು ಇದೇ ಎಂದು ಹೇಳಲು ಆದ್ದರಿಂದ ಕಷ್ಟ. ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯಾಕರಣ ಮಾಡಿದರೂ ನಿತ್ಯ ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತಿರಬೇಕು. ಭಾವಾಭಿವ್ಯಕ್ತಿಗೂ ಕಾನೂನು ಮುಂತಾದ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲೂ ಆ ಪ್ರದೇಶಗಳ ನಡುವೆ ಸಂಪರ್ಕ ಸಾಧ್ಯವಾಗಬೇಕಾದರೆ ಆ ಕನ್ನಡ ಗ್ರಾಂಥಿಕವೆಂದು ಕರೆಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ಹತ್ತಿರ ಬರುತ್ತದೆಯಲ್ಲವೇ? ಜೊತೆಗೆ ವಿಜ್ಞಾನ, ವಾಣಿಜ್ಯ, ಕಾನೂನು ಮುಂತಾದ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಆಡುಭಾಷೆಯೇ ಸಾಕಾಗುತ್ತದೆಯೇ? ಆಮೇಲೆ ರಸಾನಂದ ಕೊಡುವ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ? ಕನ್ನಡದ ಅಪಾರಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಸವಿಯುವುದಕ್ಕೆ ಆಡುಗನ್ನಡವಷ್ಟೇ ಸಾಲದು. ಕನ್ನಡವೆಂದರೆ ಇವೆಲ್ಲವೂ ಮತ್ತು ಇದಕ್ಕಿಂಥ ಹೆಚ್ಚಿನದು. ಆಡುಗನ್ನಡವನ್ನೇ ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯುವವರು ಇದನ್ನು ಗಮನಿಸಲೇಬೇಕು.

"ಹಿಂದೂಸ್ಥಾನದ ಆರು ಕುರುಡರು" ಎಂಬ ಪದ್ಯ ನೆನಪಿಗೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಕನ್ನಡ ಅಲ್ಲಿನ ಆನೆಯಿದ್ದ ಹಾಗೆ. ಒಬ್ಬೊಬ್ಬರೂ ತಮಗೆ ಕಂಡದ್ದೇ ಸತ್ಯವೆಂದು ತಿಳಿದು ಹಾಗೆ ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಈ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ನಾನು ಅರೆಕುರುಡನೆಂದು ತಿಳಿದೇ ಇದನ್ನು ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ಒಂದೇ ವಸ್ತುವಿನಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತರಾಗಿರುವ ಬೇರೆಯವರೂ ಇದೇ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ ನೋಡಿದರೆ ಬೇರೆಬೇರೆ ದೃಷ್ಟಿಗಳ ಸಮನ್ವಯ ಸಾಧ್ಯವೋ ಏನೋ. ಅದನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಕುರುಡರೊಬ್ಬರು ಮತ್ತೊಬ್ಬರನ್ನು ಅರೆಕುರುಡನೆಂದು ಜರೆಯುವುದೇ ಇಂದಿನ ಸ್ಥಿತಿಯಾಗಿದೆ. ತಮಗೆ ಸಿಕ್ಕ ಬೈಗುಳಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿ ಬೈಯುವುದರಲ್ಲಿ ಶಕ್ತಿಯ ವ್ಯಯವಾಗುತ್ತದೆಯೇ ಹೊರತು ಬೇರೆ ಪ್ರಯೋಜನವಿಲ್ಲ.

ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಕನ್ನಡ-ನಾಡಹಬ್ಬದ ಶುಭಾಶಯಗಳು.

|| ಸಿರಿಗನ್ನಡಂ ಗೆಲ್ಗೆ ||

Dravid dropped from the ODI side

Cricinfo - Part of a method or plain madness?

I didn't know what to make of Dravid's resignation from captaincy. He had done well in England in the Test and ODI series and suddenly decided to resign.

And from there, it has been downhill. We knew the seniors weren't picked for the T20 World cup. But during the ODI series against Australia, Dravid didn't do well at all.

As a pure performance issue, (avg 8.88 from 10 games), Dravid needed to know that he wasn't doing well enough to stay in the team. And they've let him know.

Dravid - once captain of a team that held the aspirations of a billion odd people, and a couple of months later, not even in the team. What a fall has it been from the peak of achievement!

I somehow think that he was pushed...

ಸಾಈ-ಶಿವಾಜಿಯರ ನಾಡಿನಲ್ಲಿ - ಭಾಗ ೨

ಕಳೆದ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಶಿಂಗನಾಪುರದ ದಾರಿಯಲ್ಲಿದ್ದೆವು.

ಶನಿಶಿಂಗನಾಪುರವನ್ನು ತಲುಪಿದಾಗ ಸರಿ ಸುಮಾರು ಹತ್ತೂವರೆ ಘಂಟೆ. ಶನೈಶ್ಚರನ ದೇವಾಲಯವೇ ಇಲ್ಲಿನ ಮುಖ್ಯ ಭಾಗ. ಇಲ್ಲಿನ ಒಂದು ವಿಚಿತ್ರವೆಂದರೆ ಮನೆಗಳಿಗೆ ಬಾಗಿಲುಗಳಿಲ್ಲದಿರುವುದು. ಒಂದು ಯಾತ್ರಾಸ್ಥಳ ಅಥವಾ ದೇವಾಲಯ ಹಳೆಯದಾದಷ್ಟೂ ನನ್ನ ಆಸಕ್ತಿ ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ. ಇದು ನನ್ನ ಸಮಸ್ಯೆಯೆಂದೇ ನನ್ನ ಭಾವನೆ. ಹಾಗೆ ನೋಡಿದಾಗ, ಎಷ್ಟು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಈ ಸ್ಥಳ ಖ್ಯಾತವಾಗಿದೆಯೋ ನನಗೆ ತಿಳಿಯದು; ಆಗ ಆ ಕುತೂಹಲ ಕೂಡ ಆಗಿರಲಿಲ್ಲ.

ಗಾಡಿಯಿಂದ ಇಳಿದ ಕ್ಷಣ ನಮಗೆ ಕಂಡವರು ಕಾವಿ ಬಣ್ಣದ ಒದ್ದೆ ಬಟ್ಟೆಯನುಟ್ಟ ಹಲವು ಪುರುಷಭಕ್ತರು. ಇವರೆಲ್ಲರೂ ಬಾಡಿಗೆಗೆ ತೆಗೆದ ಕಾವಿಬಟ್ಟೆಯನ್ನುಟ್ಟು ಅಲ್ಲೇ ನಲ್ಲಿಯಿಂದ ತೊಟ್ಟಿಕ್ಕುವ ನೀರಲ್ಲಿ ಮೀಯುತ್ತಾರೆ. ದೇವಾಲಯದ ಒಳಗೆ ಹೋದಾಗ ಮೈ ಸ್ವಲ್ಪ ಒದ್ದೆಯಿರಬೇಕು ಎನ್ನುವುದು ಇಲ್ಲಿನ ಪದ್ಧತಿ. ಒದ್ದೆ ಬಟ್ಟೆಯನ್ನುಟ್ಟು ಎಳ್ಳೆಣ್ಣೆಯನ್ನು ಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ - ಶನೈಶ್ಚರನ ಮೂರ್ತಿಯ ಮೇಲೆ ಅಭಿಷೇಕ ಮಾಡಲು. ಈ ಎಣ್ಣೆಯ ಪ್ರಮಾಣ ಒಂದು ತಮಾಷೆ. ಒಬ್ಬರಿಗೆ "ಶನಿಕಾಟ" ಹೆಚ್ಚಿದಷ್ಟೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಎಣ್ಣೆಯಿಂದ ಅಭಿಷೇಕ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ೫ ಲೀಟರಿನ ಎಣ್ಣೆಯ ಡಬ್ಬವನ್ನು ಒಯ್ದದ್ದನ್ನು ನಾನೇ ನೋಡಿದೆ.

ನಮ್ಮ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಯಾರಿಗೂ ಬಟ್ಟೆ ಕಳಚಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡುವ ಮನಸ್ಸಾಗಲಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ಚಾಲಕ ಈ ದೇವರಿಗೆ ನಡೆದುಕೊಳ್ಳುವವನೆಂದು ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವನು ನೀವು ಒದ್ದೆಬಟ್ಟೆ ಉಟ್ಟು ದೇವರ ಮೇಲೆ ಎಣ್ಣೆ ಹಾಕಲೇ ಬೇಕು ಎಂದು ಹಠ ಮಾಡಿದ. ಇದರಿಂದ ನಮಗೆ ಎಣ್ಣೆಯನ್ನು ದೇವರ ಮೇಲೆ ಹಾಕದೆ ಹೋದರೆ ಅಪಚಾರವೋ ಏನೋ ಎಂಬ ಭಾವನೆ ಬಂದಿತು. ಆದ್ದರಿಂದ ಒಂದು ಹತ್ತು ರೂಪಾಯಿಗಳ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಗಂಡಸರು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ಒಂದು ಎಣ್ಣೆಯ ಸಣ್ಣ ಚೀಲ ಕೊಂಡೆವು. ಅಂಗಿ ಧರಿಸಿದ್ದ ನಮಗೆ ಮೂರ್ತಿಯ ನಿಕಟವಾದ ದರ್ಶನ ಸಿಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ದೊಡ್ಡ ಸಾಲಿನ ಹಲವು ಭಕ್ತರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರಿಗೆ ನಮ್ಮ ಚೀಲಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟೆವು. ಅವರೂ ಅದನ್ನು ದೇವಮೂರ್ತಿಯ ಮೇಲೆ ಅಭಿಷೇಕ ಮಾಡಿದರು. ಅಷ್ಟಕ್ಕೆ ನಮಗೆ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ನಿರಾಳವಾದ ಭಾವನೆ. ಆ ಮೂರ್ತಿಯಾದರೋ - ಯಾವ ವಿಶೇಷವಾದ ಶಿಲ್ಪವೂ ಅಲ್ಲ. ಸ್ವಯಂಭೂ ಅಥವಾ ಉದ್ಭವ ಮೂರ್ತಿ ಒಂದು ವಿಚಿತ್ರಾಕಾರದ ಕೃಷ್ಣಶಿಲೆ. ಇದನ್ನೇ ಜನರು ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಶನೈಶ್ಚರನೆಂದು ಆರಾಧಿಸುವುದು. ಭಕ್ತಿಭಾವನೆಯೇ ತಾನೆ ಯಾವ ಆಕಾರಕ್ಕೂ ದೈವತ್ವ ಕೊಡುವುದು?

ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಬಹಳಷ್ಟು ಜನರಿರಲಿಲ್ಲ. ಅರ್ಧಘಂಟೆಯಲ್ಲೇ ದರ್ಶನ ಪೂರೈಸಿ ಗಾಡಿ ಹತ್ತಿದೆವು; ಔರಂಗಾಬಾದಿನೆಡೆಗೆ ಪಯಣಿಸಿದೆವು.

ಶನಿಶಿಂಗನಾಪುರದ ದೇವಾಲಯದ ಮುಂಬಾಗಿಲು

ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ಹನ್ನೆರಡೂವರೆಗೆ ನಮ್ಮ ಚಾಲಕ ಬೀಬೀ-ಕಾ-ಮಕ್ಬರಾ ಎಂಬೆಡೆ ನಿಲ್ಲಿಸಿದ. ಈ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ತಾಜ ಮಹಲಿನ ಒಂದು "ಮಿನಿ" ರೂಪ ನೋಡಲು ಸಿಗುತ್ತದೆ. ಔರಂಗಜೇಬನ ಪತ್ನಿ (ಬೀಬಿ)ಯ ಗೋರಿ (ಮಕ್ಬರಾ) ಇರುವುದು ಇಲ್ಲಿಯೇ. ಅವಳು ಬದುಕಿರುವಾಗಲೇ ಕಟ್ಟಡವನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿದ್ದರಂತೆ; ಈಕೆ ಸತ್ತ ಮೇಲೆ ಇಲ್ಲಿ ಮಣ್ಣು ಮಾಡೋಣ ಎಂದು. ಇದು ಕಟ್ಟು ಕಥೆಯೋ ಅಥವಾ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಇತಿಹಾಸಜ್ಞ(ಘ್ನ?)ರು ಮಾಡಿರುವ "ಆವರಣ"ವೋ ತಿಳಿಯದು. ಏನನ್ನಿಸಿರಬೇಕು ಆಕೆಗೆ?

"ನೋಡಿ; ಈ ಗೋರಿಯನ್ನು ಇನ್ನೂ ಸ್ವಲ್ಪ ಆಳ ಮತ್ತು ಅಗಲ ಮಾಡಬೇಕಲ್ಲ....ನನಗೆ ಹಾಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊರಳಾಡೋ ಅಭ್ಯಾ(ಯೋಚಿಸಿ).. ಪರವಾಗಿಲ್ಲ ಬಿಡಿ" - ಹೀಗನ್ನಿಸಿರಬಹುದೇ?

ಮೊದಲೇ ರಣಬಿಸಿಲು. ಎಳೆಯ ಮಕ್ಕಳು ನಮ್ಮೊಡನೆ ಬಂದದ್ದರಿಂದ ಎಲ್ಲರೂ ಅವರ ಬಗ್ಗೆ ಕಾಳಜಿ ಇಟ್ಟವರೇ! ಆದರೆ ನಮಗೆ ಒಳ್ಳೆಯ ಬೇವಿನ ಮರದ ನೆರಳು ಸಿಕ್ಕಿತು. ಅದರ ಕೆಳಗೆ ವ್ಯಾನ್ ನಿಲ್ಲಿಸಿ ನಾಲ್ವರು ನಾವು ಟಿಕೆಟ್ಟು ಪಡೆದು ಒಳಗೆ ನಡೆದೆವು. ಮೊದಲು ಒಂದು ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರ. ಇದರ ಮತ್ತು ಗೋರಿಯಿರುವ ಕಟ್ಟಡದ ನಡುವೆ ಮುಕ್ತ ಪ್ರದೇಶ. ಆ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಆಯತಾಕಾರದ ಚಿಲುಮೆಗಳಿಗೆ ಮಾಡಿದ ಜಾಗ. ಇನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ವಿವರ ಬೇಡ. ಇದೋ ಕೆಳಗಿದೆ - ಚಿತ್ರ. ಇದರಿಂದ ಸಾವಿರ ಪದಗಳು ಮಿಕ್ಕಿದುವು!

ಬೀಬೀ ಕಾ ಮಖ್ಬರಾ

ಇದು "ಮಿನಿ" ತಾಜ್ ಎಂದೇ ಹೆಸರು ಪಡೆದಿದ್ದರೂ ಅಷ್ಟು ಮಿನಿಯೇನಲ್ಲ. ಹೀಗಾಗಿ ತಾಜ್ ಮಹಲನ್ನು ಕಂಡಿಲ್ಲದ ನನಗೆ ತಾಜ್ ಇನ್ನೆಷ್ಟು ಭವ್ಯವಾಗಿರಬಹುದೋ ಎಂದೆನಿಸಿತು. ಇಂಡೋ-ಸ್ಯಾರಸೆನಿಕ್ ಎಂದು ಕರೆಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಕಟ್ಟಡದ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ಈಗಲೂ ಅಳಿಸದ ಕುಸುರಿ ಕೆಲಸ ಕಂಡಿತು. ಪಿ.ಎನ್.ಓಕರ ತೇಜೋಮಹಾಲಯವೂ ನೆನಪಿಗೆ ಬಂದು ಇದೇನಾದರೂ ದೇವಾಲಯವಿದ್ದಿರಬಹುದೇ ಎಂದು ಶಂಕಿಸುತ್ತ ಕಂಡೆ. ಓಕರ ಈ ಕಲ್ಪನೆ ನನಗೆ ಅಷ್ಟು ಇಷ್ಟವಿಲ್ಲ - ಏಕೆಂದರೆ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಧ್ವಂಸಮಾಡಿದವರು ಇಸ್ಲಾಂ ಮತಾಂಧರು. ಅವರು ದೇವಾಲಯದ ಕಟ್ಟಡವೊಂದನ್ನು ಬಹುತೇಕ ಹಾಗೆಯೇ ಬಿಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ ಎಂದರೆ ನಂಬಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಚೆನ್ನಾದ ಕಟ್ಟಡ. ಆ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಹೇಗಿತ್ತೋ!

ಒಬ್ಬ ಬಂದು ನಿಮ್ಮ ಗೈಡಾಗುತ್ತೇನೆ. ಮುವ್ವತ್ತು ರೂಪಾಯಿ ಕೊಡಿ ಎಂದು ದುಂಬಾಲು ಬಿದ್ದ. ನಾನು ಹೋಗಲಿ ಪಾಪ ಎಂದು ಒಪ್ಪಿದೆ. ಆ ಪ್ರಜೆ ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ ಹೊರಗಿನ ಮಂಟಪದ ಬಳಿ ನಿಂದು ಒಂದೈದು ನಿಮಿಷ ಅಲ್ಲೇ ಚೂರು-ಪಾರು ಹೇಳಿ ಹೊರಟೇಬಿಟ್ಟ! ಅಲ್ಲಿ ದೂರದಲ್ಲಿ ಗೋರಿ ಇದೆ; ಹೋಗಿ ನೋಡಿ ಅಂದ! ಇವನೆಂಥ ಗೈಡು?

ಇಲ್ಲಿಂದ ನಾವು ಎಲ್ಲೋರದ ಕಡೆಗೆ ಹೊರಟೆವು. ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ದೌಲತಾಬಾದ್ ಅಥವಾ ದೇವಗಿರಿ ಕಂಡಿತು. ಈ ಐತಿಹಾಸಿಕಸ್ಥಳಕ್ಕೇ ಮಹಮದ್ ಬಿನ್ ತುಘಲಕ್ ದೆಹಲಿಯಿಂದ ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನು ಬದಲಿಸಲು ಇಷ್ಟ ಪಟ್ಟಿದ್ದು. ನಂತರ ಸೋತು ವಾಪಸಾದದ್ದು. ಭವ್ಯವಾದ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಕೋಟೆ ಕಂಡಿತು. ಬೆಟ್ಟವೇ ಕೋಟೆಯಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಒಳಗೆ ಹೋಗಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ಚಾಲಕ-ಮಹಾಶಯ ಒಂದು ಛಾಯಾಚಿತ್ರ ತೆಗೆಯುವಷ್ಟು ಸಮಯ ಕೂಡ ಅಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲಿಸಲಿಲ್ಲ. ಅದನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಮುಸುಕಿನ ಜೋಳ ಮಾರುವ ಕಡೆ, ಕೋಟೆಯಿಂದ ದೂರ ತಂದು ನಿಲ್ಲಿಸಿದ. ಇಂಥ ಜಾಗದ ಅಷ್ಟು ಹತ್ತಿರವಿದ್ದ ಆ ಚಾಲಕನಿಗೆ ಅವನದೇ ಜೀವನ. ನಮ್ಮ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಅವನಿಗೆ ಹೇಗೆ ಬರಬೇಕು? ಸ್ವಲ್ಪ ಬೇಜಾರು ಮಾಡಿಕೊಂಡೇ ಎಲ್ಲೋರದ ಕಡೆ ಸಾಗಿದೆವು.

ನಮ್ಮ ಚಾಲಕನಿಗೆ ಪ್ರಿಯವಾದ ಧಾಬಾದ ಬಳಿ ನಿಲ್ಲಿಸಿದ. ಅಲ್ಲಿ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಥಾಲಿ ತಿನ್ನೋಣವೆಂದು ಆರಿಸಿದೆ. ರಸ್ತೆಯ ಕಡೆಯ ಜಾಗವಾದರೂ ರುಚಿಗೆ ತೊಂದರೆಯೇನಿರಲಿಲ್ಲ. ಬೆಳಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚೇನೂ ತಿನ್ನದಿದ್ದ ನನ್ನ ಮಗ ಕೊನೆಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಊಟ ಮಾಡಿದ. ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಾಧಾನ ನಮೆಗೆಲ್ಲ. ಆ ಜಾಗದ ಬಳಿ ಭದ್ರ ಮಾರುತಿ ಎಂಬ ಮಲಗಿರುವ ಆಂಜನೇಯನ ದೇವಾಲಯವಿದೆ. ಸಮಯಾಭಾವದಿಂದ ನಾವಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಲಿಲ್ಲ.

ಸುಮಾರು ಎರಡೂವರೆ ಮೂರುಘಂಟೆಗೆ ಎಲ್ಲೋರಾ ತಲುಪಿದೆವು. ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರು (ಇವರು ಕನ್ನಡಿಗರೆಂದು ನನಗೆ ಹೆಮ್ಮೆ) ಆರನೆ ಅಥವಾ ಏಳನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಬೆಟ್ಟಗಳನ್ನು ಕಡಿಸಿ ಮಾಡಿಸಿದ ಗುಹೆಯ ದೇವಾಲಯಗಳು. ಮೂವತ್ತೈದು ನಲವತ್ತು ಗುಹೆಗಳಿವೆಯೋ ಏನೋ. ನಾವು ಮೊದಲಿಗೆ ಮೂವತ್ತೆರಡನೆಯೋ ಮೂವತ್ತುನಾಲ್ಕನೆಯ ಗುಹೆಗೋ ಹೋದೆವು. ಇಲ್ಲೂ ಈ ಗುಹೆಗಳ ಲಾಂಛನದಂತಿರುವ ಒಬ್ಬ ಗಜರಾಜನನ್ನು ಕಂಡೆವು. ಅಲ್ಲಿ ನೋಡಿದಾಗ ನಮಗೆ ಪದ್ಮಾಸನಸ್ಥರಾದ ಮೂರ್ತಿಗಳು ಕಂಡವು. ಬುದ್ಧನ ಮೂರ್ತಿಗಳೋ, ಜಿನ ಮೂರ್ತಿಗಳೋ ಮೊದಲಿಗೆ ತಿಳಿಯಲಿಲ್ಲ. ನಂತರ ಒಂದೊಂದೇ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಗಮನಿಸಿದಾಗ ಒಂದರ ಮೇಲೆಯೂ ಬಟ್ಟೆಯ ಆಕಾರ ಕಾಣಿಸಲಿಲ್ಲ. ಇದರಿಂದ, ಇವು ಜೈನ ದೇವಾಲಯಗಳೇ ಎಂಬ ನಿರ್ಧಾರಕ್ಕೆ ಬಂದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಬುದ್ಧನ ವಿಗ್ರಹಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಒಂದು ಉತ್ತರೀಯದ ರೀತಿ ಬಟ್ಟೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಜಿನರಿಗೆ ಬಟ್ಟೆ optional. ನಾನು ಯೋಚಿಸಿದ್ದೇ ಸರಿಯೆಂದು ೨೪ ತೀರ್ಥಂಕರರ ಒಂದು ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ನೋಡಿದಾಗ ಖಚಿತವಾಯ್ತು.

ಇಲ್ಲಿನ ಶಿಲ್ಪಗಳಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಬೇಲೂರು-ಸೋಮನಾಥಪುರಗಳಷ್ಟು ಕುಸುರಿ ಕೆಲಸವಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಗಟ್ಟಿತನವನ್ನು ತೋರುತ್ತವೆ. ಅಷ್ಟು ಸುಕುಮಾರವಾಗಿ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿನ ಇಂದ್ರ-ಇಂದ್ರಾಣಿಯರು ಎಲ್ಲ ಕಡೆ ದ್ವಾರಪಾಲಕರ ಹಾಗೆ ಶಿಲ್ಪಿತರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇಂದ್ರ ವೇದದ ಮುಖ್ಯದೇವತೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ. ಇವನನ್ನು ಜೈನರು ತಮ್ಮ ತೀರ್ಥಂಕರರ ದ್ವಾರಪಾಲಕನ ಹಾಗೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆಂದರೆ ವೇದಮತಕ್ಕಿಂತ ಜಿನಮತ ದೊಡ್ಡದೆಂಬಂತೆ ಧ್ವನಿ. ಆದರೆ ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಅಷ್ಟು ಭವ್ಯವಾದ ಇಂದ್ರನ ಶಿಲ್ಪವನ್ನು ನಾನು ನೋಡಿಯೇ ಇಲ್ಲ. ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಧ್ಯಾನಮಾಡುವ ಸ್ಥಾನಗಳಿದ್ದ ಹಾಗೆ ಕಂಡವು. ದಿಗಂಬರರೇ ಇಲ್ಲಿದ್ದದ್ದು ಎಂದು ನನಗನ್ನಿಸುತ್ತದೆ.

ಅಜಂತಾದಲ್ಲಿ ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಕೇಳಿದ್ದೆ. ಆದರೆ ಎಲ್ಲೋರಾದಲ್ಲೂ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಮಾಸಲುಬಣ್ಣದ ಸುಂದರ ಚಿತ್ರಗಳಿವೆ. ಅವುಗಳನ್ನು ಅಲ್ಲೇ ಇರುವ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಕರು ತಮ್ಮ ಬಳಿ ಇರುವ ವಿದ್ಯುದ್ದೀಪದ ಬೆಳಕಿನಿಂದ ತೋರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆಮೇಲೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಅವರಿಗೆ ದುಡ್ಡು ಕೊಡಬೇಕು. ಆದರೆ ಆ ದುಡ್ಡು ನಿಜಕ್ಕೂ ಸಾರ್ಥಕವಾಯ್ತು. ಕಾಣದಂಥ ಬಣ್ಣದ ಚಿತ್ರಗಳು ಕಂಡವು. ಇಂದ್ರಸಭೆಯಲ್ಲಿ ನೀಲಾಂಜನೆಯ ನೃತ್ಯದ ಹಾಗೆ ಕಂಡ ಚಿತ್ರ ಕಂಡಿತು. (ಈ ಘಟನೆಯಿಂದಲೇ ಆದಿನಾಥ ಋಷಭದೇವನಿಗೆ ವೈರಾಗ್ಯಪ್ರಾಪ್ತಿಯಾದದ್ದು; ಅವನು ಜಿನನಾದದ್ದು).

ಬಾಹುಬಲಿಯ (?) ವರ್ಣಚಿತ್ರ

ಇಲ್ಲಿಂದ ಒಂದು ಶಿವನ ಗುಹಾದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಹೋದೆವು (೧೭ನೇ ಗುಹೆ?). ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಮಾಡಿದಾಗ ದಕ್ಷಯಜ್ಞವಿನಾಶವೇ ಮೊದಲ್ಗೊಂಡು ಕೈಲಾಸದಲ್ಲಿ ಆನಂದವಾಗಿರುವ ಶಿವ-ಪಾರ್ವತಿಯರ ವಿವಿಧ ಉಬ್ಬು ಶಿಲ್ಪಗಳು ಕಂಡವು. ಇದರ ಪಾರ್ಶ್ವದಲ್ಲಿಯೇ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲಿಂದ ಝರಿಯೊಂದು ಕೆಳಗಿನ ಕೊಳಕ್ಕೆ ಧುಮುಕುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ದೃಶ್ಯ ಚೇತೋಹಾರಿಯಾದರೂ ಇದನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವುದಕ್ಕೆ ನಮಗೆ ಸಮಯವಿಲ್ಲದೇ ಹೋಯ್ತಲ್ಲ; ನಾವೀಗಲೇ ಹೊರಡಬೇಕಲ್ಲ ಎಂಬ ಖಿನ್ನತೆಯೂ ಉಂಟಾಯ್ತು.

ಗುಹೆಯೊಂದರ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಬೀಳುತ್ತಿರುವ ಝರಿ

ಎರಡು-ಮೂರು ಘಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ನೋಡುವಂಥ ಸ್ಥಾನವಲ್ಲ ಎಲ್ಲೋರ. ಒಂದು ವಾರವಾದರೂ ಇದ್ದು ಒಂದೊಂದು ಗುಹೆಯನ್ನೂ ಅರ್ಧ ದಿನ ನೋಡುವಷ್ಟಿದೆ ಇಲ್ಲಿ. ಅದೂ ನನ್ನಂಥ ತಿಳಿಯದವರಿಗೆ. ಸಂಶೋಧನೆ ಮಾಡುವವರನ್ನಂತೂ ಬಿಡಿ - ಒಂದು ಚಿತ್ರದ ಅಥವಾ ಶಿಲ್ಪದ ಬಗ್ಗೆಯೇ ಒಂದು ಪೇಪರ್ ಬರೆದುಬಿಟ್ಟಿರುತ್ತಾರೆ.

ಇದಾದ ಮೇಲೆ ಎಲ್ಲೋರದ ಕೇಂದ್ರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಡುವ ಕೈಲಾಸನಾಥದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಬಂದೆವು. ಈ ದೇವಾಲಯದ ರಿಪೇರಿ ಕೆಲಸ ನಡೆಯುತ್ತಿತ್ತು. ಒಳಗೆ ನಡೆದಾಗ ಒಂದು ಗಜಲಕ್ಷ್ಮಿಯ ಉಬ್ಬು ಶಿಲ್ಪ ಕಾಣುತ್ತದೆ - ಸರಿಯಾಗಿ ಮುಖ ಗೋಚರಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಇದರ ಎಡಕ್ಕೆ ಸಾಗಿದಾಗ ದೇವಾಲಯದ ಒಳ ಆವರಣ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಭವ್ಯವಾದ ಎರಡು ಸ್ತಂಭಗಳಿವೆ. ವಿಜಯಸ್ತಂಭಗಳೋ ಅಥವಾ ರಾತ್ರಿಯ ವೇಳೆ ಬೆಳಕಿಗಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದ ಸ್ತಂಭಗಳೋ ತಿಳಿಯದು. ಎಡ ಕಂಭದ ಮುಂದೆ ಬಂದರೆ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳು ಕಾಣುವವು. ಇವನ್ನು ಏರುತ್ತ ಹೋದಾಗ ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತೇವೆ. ಗರ್ಭಗುಡಿಯಲ್ಲಿ ಕಗ್ಗತ್ತಲು. ಜೈನಗುಹೆಗಳಲ್ಲಿದ್ದ ಹಾಗೆ ಇಲ್ಲೂ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಕರು ಆಸಕ್ತರಿಗೆ ದೀಪದ ಮೂಲಕ ಶಿಲ್ಪ-ಚಿತ್ರಗಳ ದರ್ಶನ ಮಾಡಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ಬಾಗಿಲ ಎದುರು ಒಂದು ಮಂಟಪ. ಅಲ್ಲೇ ನಂದಿಯಿರುವುದು. ಪುಟ್ಟ ನಂದಿ.

ಗರ್ಭಗುಡಿಯ ಗರ್ಭದಲ್ಲಿ ತನಗೂ ಈ ಶಿಲ್ಪವೈಭವೋಪೇತ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೂ ಸಂಬಂಧವೇ ಇಲ್ಲವೆಂಬಂತೆ ಲಿಂಗರೂಪಿ ಶಿವನಿದ್ದಾನೆ. ಕಲೋಪಾಸಕರಿಗೆ ಇದೇನು ಈ ಸಾದಾ ಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಇಷ್ಟು ವೈಭವದ ದೇವಾಲಯವೇ ಅನ್ನಿಸಬಹುದು. ಆದರೆ ಈ ವಿರೋಧಾಭಾಸದಲ್ಲೇ ಸೊಗಸಿರುವುದು. ಗೀತೆಯಲ್ಲಿನ "ಪದ್ಮಪತ್ರಮಿವಾಂಭಸಾ"ದ ಶಿಲ್ಪರೂಪಕವಾಗಿ ಕಂಡಿತು ಈ ಸಂಗತಿ. ಶಿವನ ಸುಂದರ ಚಿತ್ರವೂ ಇದೇ ತಾನೆ? ಕೈಲಾಸದ ಬಳಿಯಲ್ಲೇ ಧನಿಕರಲ್ಲಿ ಧನಿಕನೆನಿಸಿದ ಕುಬೇರನ ಅಲಕಾವತಿಯಿದೆ. ಹೇಗಿದ್ದಿರಬೇಕು ಕುಬೇರನ ವೈಭವ? ಆದರೆ ಅದನ್ನೂ ಮೀರಿಸಿದ್ದಲ್ಲವೆ ಶಿವನ ವೈರಾಗ್ಯ-ತಪೋ-ಮೂರ್ತಿ? ಇಂಥ ಕುಬೇರನು ಮಣಿದದ್ದು ಭಸ್ಮೋದ್ಧೂಲಿತವಿಗ್ರಹನಾದ ಶ್ಮಶಾನವಾಸಿಯಾದ ಗಜಚರ್ಮಧಾರಿಯಾದ ಪರಮವೈರಾಗ್ಯಮೂರ್ತಿಯಾದ ಶಿವನಿಗಲ್ಲವೇ? ಈ ಸಂಗತಿಯನ್ನೇ ಯಾವುದೇ ಶಿವದೇವಾಲಯ ತೋರುತ್ತದೆ. ಇದು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕೈಲಾಸವನ್ನೇ ನೆನಪಿಸುವ ಕೈಲಾಸನಾಥನ ದೇವಾಲಯವಾದ್ದರಿಂದ ಒಂದೆಡೆ ಶಿಲ್ಪಸೌಷ್ಠವದ ವೈವಿಧ್ಯದ ಅದ್ಭುತ ಗಾನದ ಜೊತೆ ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ ವೈರಾಗ್ಯದ ಆಧಾರಶ್ರುತಿಯೂ ಶೋಭಿಸುತ್ತವೆ.

ಶಿಲ್ಪವೈವಿಧ್ಯದ ಮಧ್ಯೆ ನಿರ್ಲಿಪ್ತನಾಗಿರುವ ಕೈಲಾಸನಾಥ

ಇದಾದ ಮೇಲೆ ಒಳಗಣ ಪ್ರಾಕಾರದಲ್ಲಿ ಅಡ್ಡಾಡುವಾಗ ಮಹಾಭಾರತದ ಒಂದು ಉಬ್ಬು ಚಿತ್ರ ಕಂಡಿತು. ಜೊತೆಗೆ ಶಿವನ ಅವತಾರಗಳ, ವಿಷ್ಣುವಿನ ಅವತಾರಗಳ ಉಬ್ಬುಶಿಲ್ಪಗಳು ಕಾಣುತ್ತವೆ.

ಮಹಾಭಾರತದ ದೃಶ್ಯ - ಕೈಲಾಸನಾಥನ ದೇವಳದಲ್ಲಿ

ನನ್ನ ಮಗನಿಗಂತೂ ಪರಮಾನಂದವಾಗಿತ್ತು. ಓಡಲು ಆರಂಭಿಸಿದ. ಅವನನ್ನು ಹಿಡಿಯಲು ಹೋಗಿ ನನ್ನ ಪತ್ನಿಗೆ ಸಾಕಾಯ್ತು; ನನಗೂ ಸಹ. ಆದರೆ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಹೋದದ್ದರಿಂದ ನಮ್ಮ ಅತ್ತೆಯವರೂ ಬಂದಿದ್ದರು. ಇವನನ್ನು ನೋಡಿಕೊಂಡು ಒಂದೆಡೆ ಕುಳಿತಿದ್ದರು. ಅವರು ಮೊದಲೇ ಎಲ್ಲೋರವನ್ನು ನೋಡಿದ್ದರಿಂದ ನಮಗೂ ಸುಲಭವಾಗಿ ನೋಡಿ ಬರಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯ್ತು. ಒಂದು ಇಲಿ ಹೋದದ್ದನ್ನು ಗಮನಿಸಿ ಅದರ ಹಿಂದೆ ಓಡಲು ಮೊದಲಿಟ್ಟಿದ್ದ. ಇದನ್ನು ನೋಡಿದ ನಮಗೆಲ್ಲರಿಗೂ ನಗುವಿನ ಸುಗ್ಗಿ.

ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಬಣ್ಣಗಳೂ ಕಂಡವು. ಈ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬಣ್ಣ ಬಿದ್ದ ಒಂದು ಕಾಲ ಇದ್ದಿರಬೇಕು. ಆದರೂ ಒಂದು ಜಿಜ್ಞಾಸೆ ಮೂಡದೇ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಇಂಥ ಭವ್ಯದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪೂಜೆಗಳು ಯಾವಾಗ ನಿಂತವು? ಏತಕ್ಕಾಗಿ? ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಛತ್ರಗಳ ಹಾಗಿನ ದೊಡ್ಡ ಕೋಣೆಗಳಿವೆ. ಅಲ್ಲಿ ಯಾರು ಉಳಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು ? ಆಗ ಎಂಥ ಸುಗಂಧದ್ರವ್ಯಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಮಂದಾನಿಲ ಪ್ರವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಿರಬಹುದು? ಉತ್ಸವಗಳು ಹೇಗಿದ್ದಿರಬಹುದು? ಈಗ ಬಾವುಲಿಗಳಿಂದ ನಾತ ಮಾತ್ರ ಬರುತ್ತದೆ. ಪಾಳು ಬಿದ್ದ ಮನೆ-ಮಠ-ದೇವಳಗಳನ್ನು ಕಂಡಾಗ ನನ್ನನ್ನು ಈ ಭಣಭಣ ಭಾವನೆ ಆವರಿಸಿಕೊಂಡುಬಿಡುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಕಂಡೇ ನಮ್ಮ ಭರ್ತೃಹರಿ "ಕಾಲಾಯ ತಸ್ಮೈ ನಮಃ" ಎಂದು ಉದ್ಗರಿಸಿದ್ದಿರಬಹುದು.

ಎಲ್ಲೋರದ ಗುಹಾದೇವಾಲಯಗಳ ಸುತ್ತಲೂ ಹಸುರು ಮರಗಳು ಕಾಣುತ್ತವೆ. ತಂಪು ಪಾನೀಯ, ತಿಂಡಿಗಳ ಮಾರಾಟ ದೇವಾಲಯದಿಂದ ಸಾಕಷ್ಟು ದೂರದಲ್ಲಿವೆ. ಆದರೆ ಇಲ್ಲಿನ ಶೌಚಾಲಯಗಳ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಬಹಳ ಶೋಚನೀಯ. ಭಾರತದೇಶ ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರೆಯಲು ಇಷ್ಟ ಪಟ್ಟಿದೆ. "Incredible India" ಜಾಹಿರಾತುಗಳು ಮುಖಕ್ಕೆ ರಾಚುವಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿವೆ. ಇವನ್ನು ನೋಡಿಕೊಂಡು ಯಾರಾದರೊಬ್ಬ ಪ್ರವಾಸಿ ಬಂದರೂ (ನಮ್ಮ ದೇಶದವರೇ ಅಗಲಿ, ವಿದೇಶೀಯರೇ ಆಗಲಿ) ಅವರಿಗೆ ಮೂಲಭೂತಸೌಕರ್ಯಗಳಿಲ್ಲದಿರುವುದು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ವಿಷಾದದ ಸಂಗತಿ.

ಇದಾದ ಮೇಲೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿರುವ ಹನ್ನೆರಡು ಜ್ಯೋತಿರ್ ಲಿಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಘೃಷ್ಣೇಶ್ವರಕ್ಕೆ ಹೋದೆವು. ಸಂಜೆ ಐದೂವರೆಯೋ ಏನೋ. ಈ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವೇನೆಂದರೆ ಎಲ್ಲರೂ ಲಿಂಗದ ರೂಪದಲ್ಲಿರುವ ದೇವರನ್ನು ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಇಚ್ಛಾನುಸಾರಿಯಾಗಿ ಮುಟ್ಟಿ ಪೂಜೆ ಮಾಡಬಹುದು. ಅಂಗಿಗಳನ್ನು ಗಂಡಸರು ಕಳಚಬೇಕು, ಅಷ್ಟೆ. ಪೂಜೆ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳನ್ನು ನಮ್ಮ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಅತ್ತೆಯವರೋ, ಮಾವನವರೋ ಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು.ಮಿಕ್ಕೆಲ್ಲರೂ ಪೂಜೆ ಮಾಡಿದೆವು. ಗರ್ಭಗುಡಿಯೊಳಗೆ ಹಲವು ಜನರಾಗಲೇ ಮಂತ್ರ ಹೇಳುತ್ತಾ ಕುಳಿತಿದ್ದರು. ನನಗೆ ಇಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಹೊತ್ತು ಏಕಾಗ್ರತೆಯಿಂದ ನಿಲ್ಲಲಾಗಲಿಲ್ಲ. ಜನರ ಗಲಾಟೆಯಿಂದಲೋ ಏನೋ. ಜ್ಯೋತಿರ್ ಲಿಂಗಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಇದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಮುಂದಿನ ಕಂತಿನಲ್ಲಿ ಬರೆಯುತ್ತೇನೆ.

ಘೃಷ್ಣೇಶ್ವರ-ದೇವಾಲಯದ ದೃಶ್ಯ

ಶಿರಡಿಗೆ ಮರಳಿದಾಗ ರಾತ್ರಿ ಒಂಭತ್ತಾಗಿತ್ತು. ಎಲ್ಲರೂ ಸಮೀಪದ ಆಂಧ್ರದ ಸಸ್ಯಾಹಾರಿ ಹೋಟೆಲಿನಲ್ಲಿ ಊಟ ಮಾಡಿ ನಮ್ಮ ಕೋಣೆಗಳಿಗೆ ತೆರಳಿದೆವು.

ಮುಂದಿನ ಭಾಗದಲ್ಲಿ - ಸಾಈ ಬಾಬಾ ಮತ್ತು ಆತನ ಶಿರಡಿಯ ಬಗ್ಗೆ ನನಗೆ ಕಂಡ ಹಾಗೆ ಬರೆಯುತ್ತೇನೆ.

|| ಇತಿ ಶಮ್ ||

"Insulting" tricolour?

Team India in a legal tangle for 'insulting' tricolour - News - News - Indiatimes Cricket

Some guys have no work at all! This legal luminary from Kanpur has found it fit to file suit against the entire Indian team for what he considers as an insult to the National flag.

What should be then done with our tricolour? Use it to wrap dead politicians? Or dead soldiers? I have the greatest respect for our soldiers - but going by Mr. Lawman, how can your country's flag be used to wrap something dead? Is that OK?

People always complain that Indians are not patriotic as people of other countries. But how can you be expected to show your patriotism if it is not with your nation's flag? The team won a world cup and they shouldn't celebrate with their country's flag? Give me a break! And all those laws that prevent people from gesturing with it! I think our government should relax quite a bit.

Let people fly flags from their homes a la USA. I agree burning flags is bad - but people should be allowed a healthy happy celebration with their flag. After all, Dhoni and co identified themselves with the country and that is why they deserve to celebrate with it.

The flag represents the country that is supposed to be like a mother. Don't children play with their mothers? Don't they hug them when they're happy? If these government guys were allowed to make laws, they would even outlaw a child from hugging its mom.

Our government has plenty of arcane laws that need to be changed and very urgently. Otherwise we will continue to have these attention mongers file suit at the drop of a hat or at the flutter of a flag.

JK Rowling sends Dumbledore out of the closet

Most fans applaud Rowling's outing of Dumbledore | Lifestyle | Living | Reuters

When I saw the news, rather, when this news was thrust in front of me, I felt weird. This is probably one of the most bizarre moments I've come across. Media channels across the world are giving so much attention to the sexual orientation of a fictional character. I'd seen Jay Leno joke about Teletubbies being gay and all that - but if Rowling has to say this with a straight face, I suppose it speaks much of the times we live in.

I'm personally indifferent to these things. What a person does in his/her privacy is none of my business - is how I look at it. But in popular discourse (movies, sitcoms and the like) homosexuals are seen as different people, or people with some disability or something like that. I don't know if I've come across any gay person knowingly during my life in the US or in India for that matter) but that's probably because I was/am too indifferent (or clueless - depending on how you look at it) towards this "special characteristic". Most people are just people to me.

Rather than wonder about why Rowling did it, we have to look at the media response to this comment. What if Rowling had said instead, that Dumbledore had had a love affair with Minerva McGonagall? Would it have been as news worthy?

I have a theory on why Rowling said whatever she said. She probably watched Gandalf - the originally famous wizard on the Lord of the Rings, admirably played in the movie trilogy by Ian McKellen - who is known to be gay. And so, when she wrote her seventh book, she unconsciously or consciously modeled Dumbledore after the real life Gandalf. Anyway, that is just my theory!

There have been people who have liked this statement from Rowling. And some who have not. I think that the statement was completely unnecessary. If she hadn't made that statement, I wouldn't have to write this post!

Friendly thoughts

Today was yet another day. Traffic was as usual on the roads and work - as thick and fast as it could get. As I traveled across the city, an uncommonly happy group of people caught my attention. They seemed to be friends and seemed to be immensely enjoying each other's company.

That got me thinking. About myself; the friends I had and luckily have in my life; through school, college, work and outside; and good and bad times during all of them. I also thought about how "friends" change - at least with me - through the times and how it shows what sort of people we all are.

The earliest persons I regarded as friends were my next door neighbors - a girl and a boy. Just playing all sorts of games from Cricket, ais-pais, jUTATa and kunTe bille. We were just happy to play with each other. No comparisons as to who scored how many marks and what school we attended. Looking back, I think that we were too young and innocent to care. But it feels warm and fuzzy to be thinking about that time now. I was closest to them till I was about seven years old when the boy moved to another place. As I got older, I started playing more cricket with other boys and I became less and less friends with the girl. We used to speak to each other and all that; but then she was no fun to be with as she didn't know how to play cricket. I lost all touch when our family moved too. And now, I don't know where both of them are. Married? Mostly. Children? Probably. What did they study? No idea.

It is quite amazing that people we regarded as closest to us during several years of our lives get out of our lives and become irrelevant. Almost...

School was similar. I had a lot of fun with several friends. We visited each others' houses and generally did many things together. Silly games and competitions - but those were all good from where I see them now. After school, again, I vanished from their lives and they from mine. I did come across one or the other once a while, but that warmth was not there. I might be the culprit, but the fact is that I don't see that glow I once saw in them. I actually know where a couple of them live; but I don't visit them. I assume they can come to my house too; but I have never seen anybody. Initiating a conversation is a great trait (Rama is supposed to have had this trait) that I unfortunately lack.

As I got older, I found that the filter of life filters away people that are not of one's type. You see that the people you get close to share similar interests as you. It dawned upon me that it is not in vain that we have the old adage - "Birds of the same feather flock together".

Another cliche that is completely true in the case of friends is "Out of sight is out of mind". This happened when I moved from India to the US and from the US back to India. The first time, I lost many friends in India. Lost because I never found them the same way again. When returning to India, I "lost" several friends in the US because the relationship is not the same anymore.

There are a few people, who are different. Even though you haven't met them for a long time, they are the same towards you as they were when you met them and I am saying this in a good way. And I too behave similarly when I am with them. But these are only a few. You don't need to speak with them everyday or even once a month - but when you speak to them - you know that it is the same person. But this special relationship is not with everybody.

People change. I am sure several people see me as a changed person; though I consider myself the same as far as I remember (I am sure this is how everybody sees himself/herself).

Friends are special people. It takes a special person to become a friend and as well as to get a friend. It also takes a certain kind of unselfishness to be a friend and to have a friend too. It requires one to not be lazy to diligently keep the path of friendship free of thorns.

I sometimes felt that it became too much effort to call somebody especially if they didn't call you back as often! And because of this laziness, I might have lost several fine people as my friends.

As is my wont, I will conclude this reflection with a samskrit subhAShita (from Bhartrhari's nIti shatakam):

priiNaati yaH sucharitaH pitaraM sa putro
yadbhartureva hitamichchhati tat.h kalatram.h |
tanmitramApadi sukhe cha samakriyam
etattrayaM jagati puNyakRto labhante ||

A rough translation is as follows:
He is indeed a son who is endowed with good character and pleases the father.
She indeed is the wife who wishes the best of her husband only.
That is indeed a friend who is the same in happiness as well as in distress.
These three are obtained by those in this world who are endowed with merit (puNya).

I can't agree more with him.

ಸಾಈ-ಶಿವಾಜಿಯರ ನಾಡಿನಲ್ಲಿ - ಭಾಗ ೧

ನನ್ನ ಹಿಂದಿನ ಬರೆಹದಲ್ಲಿ ಬರೆದ ಹಾಗೆ ನಾನು ಕಳೆದ ಕೆಲವು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಾರದ ಕಾಲ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡಿದೆ. ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದೆರಡು ಕಂತುಗಳಲ್ಲಿ ಬರೆಯುವ ಆಸೆಯಾಯ್ತು.ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಬರೆಯುವುದೋ ಆಂಗ್ಲದಲ್ಲೋ ಎಂಬ ದ್ವಂದ್ವ ಎದ್ದಿತ್ತು. ಆದರೆ ಕೆಲವು ಮಾತುಗಳು ಕನ್ನಡ ನಾಡು ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಹೋಲಿಸುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ಇರುವುದರಿಂದ ಕನ್ನಡದ ಬರೆಹವೇ ಒಳಿತೆಂದು ಬಗೆದೆ.

ಅಮೇರಿಕೆಯಿಂದ ವಾಪಸಾದ ಬಳಿಕ ನಾನೆಂದೂ ಒಂದು ವಾರದ ಮಟ್ಟಿಗೆ ವಿರಾಮ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿರಲಿಲ್ಲ. ಬಹಳಷ್ಟು ವಿರಾಮದಿನಗಳು ಸೇರಿದ್ದುವು, ಇನ್ನೂ ಇವೆ. ಆದರೆ ಇವನ್ನು ಖರ್ಚು ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶಗಳಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ ಹೊರಗೆಲ್ಲೂ ಹೋಗಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ವಾರದ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ಸೋಮ-ಶುಕ್ರರ ನಡುವೆ ಸುತ್ತುವ ಒಂದೇ ಏಕತಾನತೆ. ಹಬ್ಬ ಬಂದರೂ ಒಂದು ದಿನ ಮಾತ್ರ. ಅದೂ ಮನೆಯಲ್ಲೇ! ಮನಸ್ಸಿಗೆ ತುಕ್ಕು ಹಿಡಿದ ಹಾಗಿತ್ತು. ಮನಸ್ಸು-ದೇಹಗಳಲ್ಲಿ ಲವಲವಿಕೆಯೇ ಕಾಣದಿದ್ದರೆ ಕೆಲಸವನ್ನು ಕುಶಲವಾಗಿ ಹೇಗೆ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯ? ಇದೇ ಮೊದಲಾದ ನನ್ನ ಅಂತರಂಗದ ಮಾತು ದೇವರಿಗೂ ಕೇಳಿಸಿರಬೇಕು. ಅದಕ್ಕೆ ಅವನೇ ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡಿಸಿದ್ದು ಎಂದು ನನ್ನ ನಂಬಿಕೆ.

ನಮ್ಮ ಹೆಂಡತಿಯ ತವರಿನವರು ಶಿರಡಿಯ ಸಂತಶ್ರೇಷ್ಠರಾದ ಸಾಈ ಬಾಬಾರವರ ಭಕ್ತರು. (ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಇವರ ಹೆಸರನ್ನು ಪಾಪ - ಸಾಯಿಬಾಬಾ ಎಂದು ಮಾಡಿ ದಿನವೂ ಇವರ ಭಕ್ತರು ಇವರನ್ನು ಸಾಯಿಸುತ್ತಾರಲ್ಲ! ಸಾಈ ಸರಿಯಾದ ಪ್ರಯೋಗ. ಮರಾಠಿಯಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ಬರೆಯುತ್ತಾರೋ ನೋಡಿ.).ಇವರು ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಒಂದು ಬಾರಿಯಾದರೂ ಶಿರಡಿಯ ದರ್ಶನ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಅವರ ಮಗಳಾದ ನನ್ನ ಹೆಂಡತಿಗೂ, ಅಳಿಯನಾದ ನನಗೂ ಕೃಪೆಮಾಡಿ ರೈಲು ಚೀಟಿ ಮೊದಲೇ ಕಾದಿರಿಸಿದ್ದರು. ಹೂವಿನ ಜೊತೆಗೆ ನಾರು ಕೂಡ ದೇವರ ಮೇಲೇರುವ ಹಾಗೆ, ಇವರೊಡನೆ ನಾನೂ ಪಯಣಿಸಿದೆ. ಜೊತೆಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ದೀರ್ಘವಾದ ಪ್ರವಾಸಗಳನ್ನು ಮಾಡದೆ, ಒಂದೇ ಕಡೆ ನೆಲೆಸಿದ್ದರಿಂದ ಮನಸ್ಸು ನಿರಂತರ ಹಿಂದೇಟು ಹಾಕುತ್ತಿತ್ತು. ಹೊರಡುವ ದಿನವೂ ನನಗೆ ಜ್ವರ ಬಂದಿತ್ತು! ಅಂತೂ ಇಂತೂ, ದೇವರ ಅದೃಷ್ಟವೋ, ನನ್ನ ಅದೃಷ್ಟವೋ ತಿಳಿಯದು - ರೈಲನ್ನಂತೂ ಏರಿದೆವು. ರೈಲೂ ಹೊರಟಿತು.

ರೈಲಿನ ಪ್ರಯಾಣ ನನಗೆ ಬಹಳ ಇಷ್ಟ. ಆದರೆ ರೈಲಿನಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಿರುವುದೇ ಬೆರಳೆಣಿಕೆಯಷ್ಟು. ರಾತ್ರಿಯ ಹೊತ್ತು ರೈಲುಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಮಾಡಿರಲೇ ಇಲ್ಲ. ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಟ್ರಾಫಿಕ್ ಭೂತದಿಂದ ಬೆಂದ ನನ್ನಂಥವರಿಗೆ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಕೇಂದ್ರದ ರೈಲ್ದಾಣದಿಂದ ಕಂಟೋನ್ಮೆಂಟಿಗೆ ಅಷ್ಟು ಬೇಗ ಹೋಗಲು ಸಾಧ್ಯವೇ ಎಂಬ ಆಶ್ಚರ್ಯ! ಅದೇ ನೋಡಿ ರೈಲಿನ ದೊಡ್ಡ ಗುಣ. ದಾರಿಯಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ಜ್ಯಾಮ್ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಕ್ರಾಸಿಂಗ್ ಇದ್ದಾಗ ಸಾಕಷ್ಟೇ ಹೊತ್ತು ಕಾಯಬೇಕಾಗಿಬರಬಹುದೆಂಬ ವಿಷಯ ನನಗೆ ತಿಳಿದಿರಲಿಲ್ಲ.

ಈ ಪ್ರವಾಸ ಹೇಳಿ-ಕೇಳಿ ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆಯಾದ್ದರಿಂದ ಅಷ್ಟು romantic ಆದ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳೇನೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ತಂಡದಲ್ಲಿದ್ದವರು ನಮ್ಮ ಮಾವನವರು, ಅತ್ತೆ, ಅವರ ಮಗ ಮತ್ತು ಅಜ್ಜಿ. ನಾನು, ನನ್ನ ಹೆಂಡತಿ ಮತ್ತು ಮಗು, ನನ್ನ ಪತ್ನಿಯ ತಂಗಿ, ಆಕೆಯ ಪತಿ, ಮಾವನವರು ಮತ್ತು ಆಕೆಯ ಕೂಸು. ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಒಂಭತ್ತು ವಯಸ್ಕರು, ಇಬ್ಬರು ಹಸುಳೆಗಳ ತಂಡ. ಇಷ್ಟು ಜನರಿಗೆ ಸಾಮಾನೆಷ್ಟಿರಬಹುದೆಂದು ಊಹಿಸಿ. ಈ ಕೆಳಗಿನ ಚಿತ್ರದಿಂದ ನೀವೇ ಊಹಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು! ಇದನ್ನು ಹೊತ್ತ ನಮಗೇ ಇದರ ಭಾರ ತಿಳಿಯಲು ಸಾಧ್ಯ!



ರೈಲಿನಲ್ಲಿ ಪಯಣಿಸದ ನಾನು ರೈಲಿನ ಬಗ್ಗೆ ಇನ್ನೂ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೇಳುತ್ತೇನೆ. ಸಾವಧಾನವಾಗಿ ಆಲಿಸಬೇಕು. ನಮ್ಮ ಜಾಗವಿದ್ದದ್ದು ಬೋಗಿಯ ಶೌಚಾಲಯದ ಬಳಿ. ಎಷ್ಟು ಸೊಗಸೋ ಊಹಿಸಿ. ಆದರೆ ಅದೃಷ್ಟವಶಾತ್ ರೈಲು ಓಡುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಆ ಕಡೆಯಿಂದ ಯಾವ ನಾತವೂ ಬರದಿದ್ದುದು ನಮ್ಮ ಪುಣ್ಯ. ರೈಲು ಹೊರಟಾಗ ರೈಲಿನ ಕೂಗಿನ ಜೊತೆ ನನ್ನ ಎರಡೂವರೆ ವರ್ಷದ ಮಗನೂ ಕೂಗಬೇಕೇ? ರೈಲಿನಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿ ಪಯಣಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಅವನಿಗೆ (ಇದರಲ್ಲಿ ನನಗೂ ಅವನಿಗೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭೇದವಿಲ್ಲ, ಬಿಡಿ) ಏನೋ ಗಾಬರಿಯಾಗಿ ಜೋರಾಗಿ ಅಳಲಾರಂಭಿಸಿದ. ಇವನಿಂದ ನಮಗೂ ಗಾಬರಿ. ಅಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಿ ಮೈಮರೆಸಿ ಅರ್ಧಘಂಟೆಯ ನಂತರ ತನ್ನ ರೋದನವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿದ. ಇದಾದ ಮೇಲೆ ಇವನೇ ಪರಮರೈಲುಪ್ರಿಯನಾದ ಎನ್ನುವುದು ಬೇರೆಯ ಮಾತು! ಈಗೆಲ್ಲಾದರೂ ಹೊರಗೆ ಹೋದರೆ ರೈಲಿನಲ್ಲಿ ಹೋಗೋಣ ಎಂಬ ಹಠ ಅವನದು!

ಸ್ಲೀಪರ್ ನಲ್ಲಿ ಮಲಗಿ ಹೇಗೆ ನಿದ್ದೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೋ ಎಂದು ಕೇವಲ ಊಹೆ ಮಾಡಿದ್ದ ನನಗೆ ನಿದ್ದೆ ಹಿಡಿಯಲು ಹೆಚ್ಚುಕಾಲವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಎದ್ದಾಗ ಸುಮಾರು ಏಳು ಘಂಟೆಯಾಗಿತ್ತು. ಆಫೀಸಿಗೆ ಹೋಗುವ ತರಾತುರಿಯಿಲ್ಲವೆಂಬ ನೆಮ್ಮದಿಯಿಂದ ಇನ್ನೂ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊತ್ತು ನಿರಾಳವಾಗಿ ಮಲಗಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯ್ತು. ಹಡಗಿನಲ್ಲಿ ಎಂದೂ ಪಯಣಿಸದೇ ಒಮ್ಮೆ ಪಯಣಿಸುವವನನ್ನು ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ Land-lubber ಅನ್ನುವ ಹಾಗೆ ನಾನೂ ಒಬ್ಬ home-lubber. ಮನೆಯ ಪ್ರಾಣಿಯಾಗಿರುವ ನನಗೆ ಸ್ನಾನ ಮಾಡದೆ ತಿಂಡಿ ತಿನ್ನಲು ಬಹಳ ಮುಜುಗರ. ದಂತಧಾವನದ ನಂತರ ಕಷ್ಟಪಟ್ಟು ಎರಡು ಮೂರು ಬ್ರೆಡ್ಡಿನ ತುಂಡುಗಳನ್ನು ತಿಂದದ್ದಾಯ್ತು. ನಮ್ಮ ಗುಂಪಿನ ಎಲ್ಲರೂ ಹಾಗೇ ಮಾಡಿದರು, ಮಡಿವಂತರಾದ ಅಜ್ಜಿಯವರನ್ನು ಬಿಟ್ಟು. ರೈಲಿನಲ್ಲಿ ಅದೆಷ್ಟು ಸಲ ಕಾಫಿಯನ್ನೋ ಟೀಯನ್ನೋ ತಿಂಡಿಯನ್ನೋ ಹೊರುತ್ತಾರೆ! ಅವರ ಅಡುಗೆ ಮನೆ ನೋಡಿದ ನಂತರ ನನಗೆ ಅದನ್ನು ತಿನ್ನುವ ಆಸೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಕಡಿಮೆಯಾಯ್ತು. ಟೀ-ಕಾಫಿಗಳಿಗೆ ಆ ದೋಷವಿರದ ಕಾರಣ ಹಾಗೆಯೇ ಸ್ವೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು.

ರಾಯಚೂರಿನ ಕಡೆಗೆ ಹೋದದ್ದು ನಾನು ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಮಂತ್ರಾಲಯಕ್ಕೆ ಹೋದಾಗ. ಆ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಋತು ಎಂಬ ವಿಚಾರ ಇರಲಿಲ್ಲವೆಂಬ ಭಾವನೆ ನನ್ನದು, ಏಕೆಂದರೆ ನಿರಂತರದ ಗ್ರೀಷ್ಮ ಅಲ್ಲಿ. ಜಾಲಿ ಮರಗಳದ್ದೇ ಹಸಿರು. ನೆಲವೆಲ್ಲ ಬರಡಾಗಿ ಕಾಣುವಂಥ ಸಸ್ಯಸಂಪತ್ತಲ್ಲಿ. ಹೀಗೆ ನನ್ನ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ದಾರಿಯಲ್ಲಿನ ಸಸ್ಯಶ್ಯಾಮಲತೆಯ ಬಗ್ಗೆಯಿದ್ದ ವಿಚಾರ. ಆದರೆ ಬೆಳಗ್ಗೆ ನನ್ನ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನೇ ತಿರುಗುಮುರುಗು ಮಾಡುವ ದೃಶ್ಯ ಕಾಣಿಸಿತು. ಎಷ್ಟು ಸೊಂಪಾದ ಹಸಿರು! ಅಂಥ ಉಷ್ಣತೆ ಹೆಚ್ಚಿರುವ ಜಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಎಂಥ ಹಸಿರು. ಈ ವರ್ಷ ಈಯೆಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಸೊಗಸಾಗಿ ಪರ್ಜನ್ಯನ ಕೃಪೆಯಾಗಿದೆ. ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ರೈಲು ಚಕ್ರವಿಟ್ಟಾಗ ಕಪ್ಪುನೆಲ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಕಂಡಿತ್ತು; ಎಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ಹಸಿರೇ! ಬಂಕಿಮ ಚಂದ್ರರ - "ಸುಜಲಾಂ ಸುಫಲಾಂ.... ಸಸ್ಯಶ್ಯಾಮಲಾಂ ಮಾತರಂ.. ವಂದೇ ಮಾತರಮ್" ಹಾಡಿನ ಸಾಲುಗಳನ್ನು ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಕಂಡ ನದಿಗಳು, ಮಾವಿನ ಹಣ್ಣಿನ ಕಾಲವಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಹಸಿರಾಗಿ ಕಂಗೊಳಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಮಾವಿನ ತೋಪುಗಳು, ಎಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ಕಾಣುವ ಹಸಿರು ಗೋಷ್ಠಿಗಾನ ಮಾಡುವ ಹಾಗೆ ಕಂಡವು.

ಅಂತೂ ಶಿರಡಿಯ ಬಳಿಯಲ್ಲಿರುವ ಕೋಪರಗಾಂವ್ ತಲುಪಿದೆವು. ಅಲ್ಲಿಂದ ಶಿರಡಿ ಇಪ್ಪತ್ತು ನಿಮಿಷಗಳ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ದೊಡ್ಡ ರಿಕ್ಷಾಗಳಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಸಾಮಾನನ್ನು ಹಾಕಿ "ಭಕ್ತ ನಿವಾಸ" ಎನ್ನುವ ಸ್ಥಲ ತಲುಪುವ ವೇಳೆಗೆ ನಮಗೆಲ್ಲ ಸುಸ್ತಾಗಿತ್ತು. ದಾರಿಯಲ್ಲಿನ ಅಂಗಡಿಗಳನ್ನು ನೋಡುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಮಧ್ಯೆ ಇದೇನಪ್ಪ ಆಂಧ್ರ ಅನ್ನುವ ಹಾಗೆ ಕಂಡಿತು. ಎಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ತೆಲುಗು ಭಾಷಾ ಫಲಕಗಳೇ! ಅಂದು ರಾತ್ರಿ ಕಷ್ಟ ಪಟ್ಟು ಕೋಣೆ ಗಿಟ್ಟಿಸಿಕೊಂಡೆವು. ಆಗಷ್ಟೆ ಜ್ವರ ಬಿಟ್ಟಿದ್ದ ನನಗೆ ಆಂಧ್ರದ ಊಟ ಅಷ್ಟು ರುಚಿಸಲಿಲ್ಲ. ಹಾಗೂ ಹೀಗೂ ಸಾಈ ಬಾಬಾರವರ ಸಮಾಧಿಸ್ಥಾನದ ದೂರದರ್ಶನ ಮಾಡಿ ಬಂದೆವು. ಕೋಣೆ ಸೇರಿ ದಿಂಬಿಗೆ ತಲೆ ಇಟ್ಟದ್ದೇ ತಡ, ನಿದ್ರಾದೇವಿ ಮೈಮನಗಳನ್ನು ಆವರಿಸಿಬಿಟ್ಟಳು.

ಮಳೆಯನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಭಯದಿಂದ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಿದ್ದ ನಮಗೆ ಭಯನಿವಾರಣೆಯಾಯ್ತು. ನಾವಿದ್ದ ಒಂದು ದಿನವೂ ಅಲ್ಲಿ ಮಳೆಯಾಗಲಿಲ್ಲ. ಇದರಿಂದ ಯಾತ್ರೆ ಸುಗಮವಾಗಿ ಸಾಗಿತು.

ಮರುದಿನ ಬೆಳಗ್ಗೆ ನಾವು ಶನೈಶ್ಚರನ ಸ್ಥಾನವಾದ ಶಿಂಗನಾಪುರಕ್ಕೆ ತೆರಳಿದೆವು. ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ "ರಸವಂತಿ" ಕೇಂದ್ರಗಳು ಕಂಡವು. ಇವು ಕಬ್ಬಿನ ಹಾಲಿನ ಕೇಂದ್ರಗಳು. ಗಾಣದ ಹಾಗಿರುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಎತ್ತುಗಳಿಂದ ಕಬ್ಬನ್ನು ಹಿಂಡಿ ರಸತೆಗೆಯುತ್ತಾರೆ. ನಮ್ಮೂರಿನ ಕಡೆ ಸಿಗುವ ಹಳ್ಳೀಕಾರನ್ನೋ ಸೀಮೆಯ ಹಸುವನ್ನೋ ಕಂಡ ನನಗೆ ಈ ದೇಶೀಯ ತಳಿ ಅಕ್ಕರೆಯುಕ್ಕಿಸಿತು. ಸ್ವಲ್ಪ ಗುಜ್ಜಾಗಿ ಕಂಡ ಆ ಗಾಣದ ಎತ್ತು ತನ್ನ ಪಾಡಿನ ಕೆಲಸವನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿ ಮರದ ನೆಳಲಿನಲ್ಲಿ ಆರಾಮವಾಗಿ ನಿಂತಿತ್ತು. ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ನಾ ಕುಡಿದ ಕಬ್ಬಿನ ರಸಕ್ಕೆ ಶುಂಠಿ ಸೇರಿಸಿದ್ದ ಜ್ಞಾಪಕವಿರಲಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲಿ ನಿಂಬೆ, ಸ್ವಲ್ಪವೇ ಮಸಾಲೆ ಮತ್ತು ಶುಂಠಿಯನ್ನೂ ಸೇರಿಸಿ ಸೊಗಸಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. (ಅಂದ ಹಾಗೆ ರಾಮನಗರದ ಬಳಿ ಇರುವ ಕಾಮತ್ ಲೋಕರುಚಿಯ ಕಬ್ಬಿನ ಹಾಲಿಗೂ ಶುಂಠಿ-ನಿಂಬೆಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿರುತ್ತಾರೆ. ಅದೂ ಸೊಗಸಾಗಿರುತ್ತದೆ). ನಾವೆಲ್ಲ ಕಬ್ಬಿನ ರಸವನ್ನು ಸವಿದೆವು. ಬೆಲೆಯೂ ಹೆಚ್ಚಿರಲಿಲ್ಲ. ಐದು ರೂಪಾಯಿಗೆ ಒಂದು ಲೋಟ.

ಸದ್ಯಕ್ಕಿಲ್ಲೇ ವಿರಮಿಸುತ್ತೇನೆ. ಮುಂದಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಶಿಂಗನಾಪುರದ ಜೊತೆ ಎಲ್ಲೋರ ಮತ್ತು ಶಿರಡಿಯ ಬಗ್ಗೆ ನೋಡೋಣ.

|| ಇತಿ ಶಮ್ ||

End of a small break from blogging!

This post ends what has been a pretty long break from blogging. Three main reasons - work, work and work! Also, there was the fourth reason of a week long vacation where I visited a few places in Maharashtra - which I will hopefully blog about in the coming days.

There have been plenty of things that I have not blogged about at all.

For instance, we've had the famous T20 triumph where we saw the Indian team needlessly taken on open buses and shown to the crowd of Mumbai. The Indian public is really hungry for a diversion from their daily monotony that they take to cricket in droves! I too watched the last lob from Misbah landing in the hands of the unusually serene Sreesanth and predictably, my reaction was one of euphoria. But the events that followed them, especially those almost vulgar prizes donated were almost nauseating. The less said about it, the better.

Then we've had our great state leaders eliciting "What the ----?" reactions from all and sundry. Just look at the "reasons" the great sons-of-the-soil father-son duo is spouting for not "transferring" power to the BJP! Just admit it, folks! You want power. That is a much better statement than harping on the 1992 Ram JanmabhUmi/Babri Masjid issue. Didn't these guys know about these events before gleefully reading the oath of office? And what sort of a stupid arrangement was this in the first place - "OK, you rule half the time and I rule in the other half"?!! Kids playing cricket on the streets can come up with much better ideas.

What about the BJP? That spineless party! In spite of being the single largest party in the Karnataka, they supported the 3rd largest party and allowed them to call the shots. What idiocy! They definitely deserve to never get any power. Now they can cry themselves hoarse in front of the Raj Bhavan. All parties in Karnataka have now lost credibility. We can't even say "President's rule" as the President now is that I-see-dead-people lady! What has Karnataka done to get into such a silly soup?!! "May God save Karnataka" is probably so cliched that even God wouldn't bother any more.

And there goes my cynical stuff, all bottled up for the last couple of weeks! As khAra as it could get. Now that this is gone, I can focus on something else.

I went on a train/road week long trip to a few places Maharashtra and it was great! More about these in the coming posts.

Bus burning episode - appalling!

Setu issue: Chennai-bound bus set on fire, 2 killed-India-The Times of India

This comes as a black mark to Bangalore. This is an appalling incident and needs to be condemned in the strongest words.

When I read this news item first thing in the morning, I felt really bad because of so many things. The first thing is of course that people were killed. The second is that they got killed for absolutely no fault of theirs. It is really heartbreaking to see two unsuspecting people wanting to wake up in Chennai the next morning burnt to death like this. I hope the law takes its proper course in the matter. May rAma grant peace to the departed souls.

The apparent reason for this incident as shown by the newspaper (and suspected by people) is Karunanidhi's nonsensical speech questioning rAma's historicity. A few people got disgruntled enough to go burn a bus (and 2 people in the process) and pelt stones at Karunanidhi's daughter's home.

If these people (the bus-burners and stone-pelters) were real supporters of the rAma-setu cause and of rAma, they couldn't have jeopardized their case any better than by indulging in such an atrocity.

The cause of the setu was getting so much positive press and the government had begun to look like it had all its calculations wrong. People sitting on the ideological fence were veering towards supporting the setu. But now, because of the actions of a few thoughtless people, popular opinion may shift elsewhere. The importance of popular opinion in such a cause cannot be overstated.

In fact, the anti-setu group is probably feeling good about this as even they couldn't have done anything better to bolster their case. Do we smell the fishy odor of conspiracy here?

Another question: Were the two incidents co-ordinated or separate?

Anyway, as they say in Kannada - "ella kaShTakkU shanaishchara kAraNa" (Lord Shani/Saturn is the reason for all difficulties), the "Sangh Parivar" name is a name that has been used quite vocally as the source for all troubles. Just ask the Communists!

Height of nonsense - Rama is not historical!

Centre denies existence of Rama or Ramayana-India-The Times of India

"Rama is not a historical character"

I've been doing "Whoa!" too many times since last week. But I can't check myself from doing it as each time, it comes out involuntarily. But this time, it is very serious.

The characters of rAma and sItA (and several others from the rAmayaNa) have left an indelible imprint on the Indian psyche for millenia. Temples celebrating them across the length and breadth of the country are ample proof for this. Works that are off-shoots of the vAlmIki rAmayaNa have occurred in almost all Indian languages. Why, the kannada poet kumAra vyAsa laments that "the serpent bearing the earth struggles with the weight of poets retelling the rAmayaNa"! There are several works which describe actual places associated with the rAmayaNa. For example, kAlidAsa (at least a couple of millenia old) narrates in his meghadUta that "his yakSha lived near the waters that were rendered holy by that fact that sItA, the daughter of Janaka took bath in them" (janaka-tanayA-snAnapuNyodakeShu).

While classical and folk literature is replete with the references to the characters of the rAmAyaNa, our countrymen over the years adore and respect rAma. "rAmarAjya" - they say when they want to describe an ideal kingdom.

rAmeshwaram, dhanuShkoDi and Lanka are real places and they are all steeped in legend.

Consciously or not, all Indians are affected by Rama's character. So, if somebody asks about the historicity of such a character, isn't it right to exhibit righteous indignation?

Did vAlmIki the "Adi Kavi" (first poet) compose the rAmayaNa out of thin air, so to speak? He specifically states that he based his work on a real king.

Anyway, what makes a character historical? If Rama is not a historical person of flesh and blood, he is a historical Ideal that is much stronger than anybody could have ever been with just flesh and blood. So for me and a billion Hindus across the world, Rama is more historical and real than several people who are alive.

What the government has done by its statement is dangerous and irresponsible. The Government is moving in uncharted waters. Never before has an
Indian Government, AFAIK, gone blatantly on record making such a statement.

Just consider the equivalent of this statement in other religions. It is like saying "there is no historical record to incontrovertibly prove the existence of several Biblical characters such as Adam, Isaac, Moses and even Jesus". What will the Christians/Jews and even Muslims feel if they are subjected to such a statement? What if the Government says that the "Genesis in the Bible is bogus as there is no "historical record" to prove that God created the world in seven days?" Will the Roman Catholic at the helm of affairs allow such statements to be made at all?

The sentiment of the Hindus in the face of such a statement is not only one of pain and anguish but one of offense. "How dare you!" will be the reaction of several people.

Why does the government repeatedly snub the majority by making such offensive statements?

The Rama setu is a symbol of what Rama stood for. It may or may not be man made - but who cares? It is the belief of a billion people that it was built by Rama. That should be sufficient. I am normally not for activism for anything but this action is taking it too far. I feel incensed enough to take part in a protest march.

Post Script: Last week, I bought a Kannada translation of the vAlmIki-rAmAyaNa. I am also reading shrI rAmayaNa darshanam by Kuvempu (A profound and beautiful poetic work, I wish to add). Several friends and relatives I know are reading various versions of the rAmAyaNa. This is not because of any rAma setu stuff but just out of interest. When Rama is thus alive in the hearts of his devotees, how can the Government say he is not historical? Anyway, do we care if he is historical or not?

Geeta as a dharmashAstra?

Govt, legal experts react against HC observation on Geeta - Newindpress.com

Yesterday, a judge of the Allahabad High Court recommended making the gItA the National DharmashAstra. Now all and sundry are reacting to this. While the Mullahs and Marxists are reacting as expected, I (and lots of people) consider the judge's observation inaccurate.

Why? Just pick up any copy of the Geeta and read to the end of each of its eighteen chapters. At the conclusion of each chapter, you have a statement that goes somewhat like this:

"Om tatsaditi mahAbhArate saMhitAyAM vaiyAsikyAm bhIShmaparvaNi shrImadbhagavadgItAsu-upaniShatsu brahmavidyAyAm yogashAstre shrI-kRiShNArjuna-samvAde arjuna-viShAda-yogo nAma prathamo.adhyAyaH"

It roughly translates to "Thus concludes the nth chapter of the Auspicious Divine gItA-upaniShat that is the Supreme Knowledge of brahman and is a treatise on yoga, that occurs in the bhIShma-parva of the mahAbhArata as a dialogue between shrI kRiShNa and arjuna"

You see the yogashAstre highlighted in the above quote. yoga comes from the root yuj that means to yoke or join. In this case, the joining refers to the jIvAtmA and paramAtmA. In other words, the geeta is a mokSha-shAstra. That is why brahmavidyAyAm is also highlighted.

dharma and mokSha are the first and last puruShArthas. While the fruition of dharma can be termed mokSha, both of them are not the same. So, how can a shAstra pertaining to one be another?

While the judge's motive might be good, he should have termed it better. His inaccurate statement might have just provided fodder to those gleeful Marx-influenced who will now show that Hindu Dharma's defenders don't know what they are defending.

URA: ‘Not one single intellectual among the right’ (via Churumuri and Hindu)

‘Not one single intellectual among the right’ « churumuri

Whoa!! I don't know what to say!

URA must have had a pretty strong stimulant to make this statement. But then again, probably not. Look at the things this person does to stay in the news. He is intelligent enough to know that such a statement will be looked at by several newspapers. And he wants to do it just because now, he will get to stay in the news!

A question to Dr. URA. What is right? What is the Left? Can you just draw that fine line? Intellectuals (the real ones) will probably not subscribe completely to the left or the right.

He says:

The right wing failed in developing the thinking process that is pluralistic in nature.

What about the Left (according to Dr. URA's definition)? Pol Pot, Mao and Stalin are truly models of the pluralistic thinking process.

Dr. URA is entitled to his opinion. He can like what he likes. The "Left forces" will continue to develop "intellectuals" and "fine literary works" while they bomb police stations and kill people. Surely "unbridled", right?

With such daily news items from URS, Kiran Mazumdar Shaw will not have to ask "URA who?". It is a different thing that she might now say "URA?! Bah!".

ಶ್ರಾವಣ, ಮಳೆ, ಬಾಹುಲ್ಯ, ಅಸಡ್ಡೆ, ಕೃತಜ್ಞತೆ

ಭಾರತಕ್ಕೆ ಮರಳಿ ಮೂರು ವರ್ಷಗಳು ಸಂದವು ಈ ಶ್ರಾವಣಕ್ಕೆ. ಕಳೆದೆರಡು ವರ್ಷಗಳ ಶ್ರಾವಣಗಳು ಮಳೆಯಿಲ್ಲದೆ ವರ್ಷಋತುವಿಗೆ ತಪ್ಪು ಹೆಸರನ್ನೇನಾದರೂ ಇಟ್ಟಿದ್ದರೆ ಎಂಬ ಸಂಶಯವನ್ನು ಹುಟ್ಟಿಸಿದ್ದುವು.

ಅದೃಷ್ಟವಶಾತ್ ಈ ವರ್ಷ ಕರ್ಣಾಟಕದಲ್ಲಿ ಬಹು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಮಳೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಲ್ಲಿ ಶ್ರಾವಣವೆಂದರೆ ಹೀಗಿರಬೇಕು ಅನ್ನುವ ಹಾಗಿದೆ. ಯಾವಾಗಲೂ ಮಳೆ ಅಥವಾ ಮೋಡ ಕವಿದ ವಾತಾವರಣ. ಸೂರ್ಯ ಅಪರೂಪಕ್ಕೆ ಹೊರಗೆ ಬಂದಾಗ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಎದುರಿನ ವಾಹನ ಕಾಣಿಸದೆ ನೋಟವನ್ನು ಬಿಳಿ-ಕಪ್ಪು-ಬೂದು ಬಣ್ಣಗಳ ಮೋಡಗಳ ಬೆಳಕಿನಾಟ ಸೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಹಿಮಾಲಯ-ಮಲೆನಾಡುಗಳನ್ನು ಜ್ಞಾಪಿಸುವ ಆಗಸದೆತ್ತರಕ್ಕೇರಿದ ದಿಗಂತದ ಮೋಡಗಳು ಮನಸ್ಸನ್ನೂ ತಮ್ಮೆತ್ತರಕ್ಕೆ ಪ್ರಯಾಸವಿಲ್ಲದೆಯೇ ಏರಿಸಿಬಿಡುತ್ತವೆ. ಶ್ರಾವಣದ ಮದುವೆ-ಲಗ್ನಪತ್ರಿಕೆಗಳಿಂದ ತುಂಬಿದ ಛತ್ರಗಳ ಬಾಗಿಲಲ್ಲಿ ಈಗ ಹಿಂದಿನ ಹಾಗೆಯೇ ಚಪ್ಪಲಿಗಳ ಜೊತೆ ತೊಯ್ದ ಛತ್ರಿಗಳು ಸ್ಥಲಾವಕಾಶಕ್ಕೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸುತ್ತಿರುವ ಹಾಗೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ.

ಈ ಎಲ್ಲ ಸುಂದರ ಭಾವನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಜನರ ಶಾಪಗಳೂ ಕೇಳುತ್ತವೆ - "ಈ ಹಾಳು ಮಳೆ!". ಇದೇ ನನ್ನನ್ನು ಆಲೋಚನೆಗೀಡು ಮಾಡಿದ್ದು.

ಮನುಷ್ಯ ಸ್ವಭಾವ ಸ್ವಲ್ಪ ವಿಚಿತ್ರವಾದದ್ದು. ಅಂದ ಹಾಗೆ, ನಾನೂ ಮನುಷ್ಯನಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಇದಕ್ಕೆ ಹೊರತಲ್ಲ. ಆದರೆ ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ಆಗಾಗ ನಾವೇಕೆ ಹೀಗೆ ಅನ್ನುವ ಜಿಜ್ಞಾಸೆ ಮೂಡುತ್ತದೆ. ಜೊತೆಗೆ ಹೀಗಿರುವುದರಿಂದ ಏನಾದ ಹಾಗಾಯಿತು ಎಂದು ಯೋಚನೆ ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತದೆ.

ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಬಿಸಿಲಿಗೆ ಹಾತೊರೆದು, ಗ್ರೀಷ್ಮದಲ್ಲಿ ಛಳಿಯನ್ನಿಷ್ಟ ಪಟ್ಟು, ಛಳಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತೆ ಬಿಸಿಲನ್ನಪೇಕ್ಷಿಸುವ ಜನ ನಾವು. ಆಯಾ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಆ ಋತು ಬಂದಾಗ ತಾನೆ ಸೊಗಸು? ನಮಗೆ ತಡೆಯಲು ಸುಖವಾಗಿರುವಷ್ಟು ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬಂದರೆ ಮಾತ್ರ ಸುಖವೇ?

ಇದಕ್ಕೂ ಮಿಗಿಲಾಗಿ, ಒಂದು ವಸ್ತುವು ಸುಲಭವಾಗಿ ಸಿಕ್ಕಾಗ, ನಮಗೆ ಅದರೆ ಪ್ರಮುಖತೆಯ ಅರಿವು ಹಿಂದೆ ಸರಿದು, ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ಅಸಡ್ಡೆ ಮುಂದೆ ಬರುತ್ತದೆ.

ಮಾನವನ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಏನೇನು ಬೇಕು ಎಂದು ಯೋಚಿಸಿದಾಗ ಆಹಾರ, ಗಾಳಿ, ನೀರು - ಇವೆಲ್ಲ ಬೇಕೆಂಬುದು ಸರ್ವವಿದಿತ. ಆದರೆ ಬಹಳ ಸುಲಭವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿರುವುದರಿಂದ ಇವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ನಮಗೆ ಸಾಮನ್ಯವಾಗಿ ಒಂದು ದಿವ್ಯ ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯ. ಹಾತೊರೆಯುವುದು ಏತಕ್ಕಾಗಿ? ಹೊನ್ನು, ಅಧಿಕಾರ, ಅಂತಸ್ತು - ಇವೇ ಮೊದಲಾದವು. ಇವು ಯಾವುದೂ ಬೇಡವೆಂದಲ್ಲ, ಆದರೆ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಇವು ಗಾಳಿ ಮತ್ತು ನೀರಿನಷ್ಟು ಮೂಲಭೂತವೇ? "ಗಾಳಿ, ನೀರು - ಇರುವವೇ ಅಲ್ವೇ? ಅದಕ್ಯಾಕೆ ಸುಮ್ನೆ ಚಿಂತೆ?" ಅನ್ನುವ ಜಾಯಮಾನ ನಮ್ಮದು.

ಅನಂತದ ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿ ಜೀವಕ್ಕೆ ಸೌಕರ್ಯವಿರುವ ಪ್ರಾಯಶಃ ಒಂದೇ ಒಂದು ಗ್ರಹವೆಂದರೆ ನಮ್ಮ ಪೃಥ್ವಿ. ಭೂಮಿಯು ತಣ್ಣಗೆ ಕೊರೆಯುವ ಹಾಗಿದ್ದರೆ ಇದರಲ್ಲಿ ಜೀವಾಣುಗಳ, ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗಲು ಸಾಧ್ಯವೇ ಇರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಭೂಮಿಯ ಈ ಮಟ್ಟದ ಸಹಿಸುವ ಉಷ್ಣಾಂಶಕ್ಕೆ ದೊಡ್ಡ ಕಾರಣ ನಮ್ಮ ಸೂರ್ಯ ಮತ್ತು ಅವನಿಂದ ಭೂಮಿಯಿರುವ ಸರಿಯಾದ ದೂರ. ಇನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಹತ್ತಿರವಿದ್ದಿದ್ದರೆ ಸುಟ್ಟು ಬೂದಿಯಾಗಿರುತ್ತಿದ್ದೆವು. ಸ್ವಲ್ಪ ದೂರವಿದ್ದಿದ್ದರೆ ತಣ್ಣಗೆ ಕೊರೆಯುವ ಶೀತಲವಾದ ಸಾವು ನಮ್ಮ ಭೂಮಿಯ ಜೀವಜಂತುಗಳದ್ದಾಗಬೇಕಿತ್ತು. ಇವೆಲ್ಲ ಸರಿಯಾಗಿರುವುದು ದೊಡ್ಡ ಅಚ್ಚರಿಯಲ್ಲವೇ?

ಈ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಜೀವಕಾರಣಗಳಿಗೆ ನಾವೆಂದಾದರೂ ಕೃತಜ್ಞತೆಯನ್ನಿತ್ತಿದ್ದೇವೆಯೇ? ಕೊಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಆ ಭಾವನೆಯಾದರೂ ಇದೆಯೇ? ನಾವು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ದೈನಂದಿನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ ಮನುಷ್ಯರ, ವಸ್ತುಗಳ, ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಇದೇ ರೀತಿಯ ನಡೆವಳಿಕೆಯೇ.

ನಮ್ಮ ಹಿರಿಯೊಬ್ಬರು ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದ ಮಾತು ಜ್ಞಾಪಕಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ. "ಇರುವಾಗ ತಾಯಿ-ತಂದೆಯರನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳದೆ, ಅವರ ವಾರ್ಷಿಕ ಶ್ರಾದ್ಧಕಾರ್ಯವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಮತ್ತು ದುಃಖದಿಂದ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ". ಇದ್ದಾಗ ಅವರ ಬೆಲೆಯನ್ನರಿಯದವರು ಅಗಲಿದಾಗ ಮಾತ್ರ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ, ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವೇ ಪಶ್ಚಾತ್ತಾಪದಿಂದ ಹಳಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.

ಪ್ರೇಮದಲ್ಲೂ ವಿರಹದ ಭಾವನೆಯದೇ, ವಿಪ್ರಲಂಭ ಶೃಂಗಾರದ್ದೇ ಮೇಲುಗೈ. ಪ್ರೇಮಿಗಳು ಕೂಡಿದ್ದರೆ,ಹೇಳುವವರು ಯಾರು? ಬರೆಯುವವರು ಯಾರು? ತಮ್ಮ ಹೆಂಡತಿ ತೌರಿಗೆ ಹೋದಾಗಲೇ ಇರಬೇಕು, ನಮ್ಮ ಕೆ.ಎಸ್.ನರಸಿಂಹಸ್ವಾಮಿಗಳು - "ಹೆಂಡತಿಯೊಬ್ಬಳು ಮನೆಯೊಳಗಿದ್ದರೆ ನನಗದೆ ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿ" ಎಂಬ ಕವನ ಬರೆದದ್ದು, ಅಲ್ಲವೇ?

ಇಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಯಾವುದಾದರೂ ಉತ್ಕೃಷ್ಟವಸ್ತುವೇ ದೊರೆಯಲಿ, ಅದು ಸುಲಭವಾಗಿ ದೊರೆತಾಗ, ಅದರೆ ಬಗ್ಗೆ ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯ ಬರುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯ. ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ಪೂರ್ಣಾವತಾರನಾದರೂ, ಅರ್ಜುನ ಅವನನ್ನು ತಿಳಿದೋ ತಿಳಿಯದೆಯೋ ಸಲಿಗೆಯಿಂದ ಕಾಣುತ್ತಾನೆ, ದುರ್ಯೋಧನಾದಿಗಳು ಅವನ ಬಗ್ಗೆ ತಾತ್ಸಾರವನ್ನೇ ತಾಳುತ್ತಾರೆ. "ಒಬ್ಬ ಸಾಮಾನ್ಯ ಗೋಪ" ಎಂದು ಜರೆದವರೇ ಹೆಚ್ಚು. ಆದರೆ ಅದೇ ಗೋಪಾಲ ಗೀತಾಚಾರ್ಯನಾಗಿ ತನ್ನ ದುರ್ಲಭ ವಿಶ್ವರೂಪವನ್ನು ತೋರಿದಾಗ, ಅರ್ಜುನ ತನ್ನ ತಪ್ಪನ್ನರಿತು - "ಸ್ವಾಮಿ, ನಿನ್ನನ್ನು ಕೇವಲವಾಗಿ ಕಂಡೆ, ನನ್ನನ್ನು ಕ್ಷಮಿಸೆಂ"ದು ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಭಕ್ತ-ಭಗವಾನರ ನಡುವಣ ಇರುವ ಬಾಂಧವ್ಯವನ್ನು ಕುರಿತಲ್ಲ ಇಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದ್ದು. ಹೇಗೆ ಅಪರೂಪವಾದ ಒಂದು ವಸ್ತುವೇ ನಮಗೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ದೊರೆತಾಗ, ಅದನ್ನು ಅಸಡ್ಡೆ ಮಾಡುತ್ತೇವಲ್ಲ, ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ.

ಈ ರೀತಿಯ ಕುರಿತಾಗಿಯೇ ಸಂಸ್ಕೃತದ ಒಂದು ಜನಪ್ರಿಯ ಸುಭಾಷಿತವಿದೆ.
"ಅತಿಪರಿಚಯಾದವಜ್ಞಾ ಸಂತತಗಮನಾದನಾದರೋ ಭವತಿ |
ಮಲಯೇ ಭಿಲ್ಲಪುರಂಧ್ರೀ ಚಂದನತರುಕಾಷ್ಠಮಿಂಧನಂ ಕುರುತೇ||"

ಅತಿಪರಿಚಯದಿಂದ ಅಸಡ್ಡೆಯೂ, ಸತತ ಒಬ್ಬರ ಮನೆಗೆ ಹೋಗುವುದರಿಂದ ಅನಾದರವೂ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಬೆಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ಬೇಡಿತಿ ಚಂದನ (ಗಂಧದ) ಮರದ ತುಂಡುಗಳನ್ನೇ ತನ್ನ ಒಲೆಗೆ ಇಂಧನವಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಾಳೆ.

ನಮ್ಮ ಸ್ವಭಾವ ಹೇಗಾದರೂ ಇರಲಿ. ಆದರೆ ನಾವು ನಮ್ಮ ಸುತ್ತಣ ಸೃಷ್ಟಿಯನ್ನೂ, ನಮಗೆ ಉಪಕಾರ ಮಾಡಿದ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು, ಪರಿಸರವನ್ನೂ, ಜನರನ್ನೂ ಕೃತಜ್ಞತೆಯಿಂದ ಸ್ಮರಿಸುವುದು ಯೋಗ್ಯವಾಗಿ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲವೇ? ನಮ್ಮ ವೇದಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಸಮಗ್ರ ದೃಷ್ಟಿಯಿದ್ದ ಹಾಗೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಅದರ ಹಲವು ಮಂತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಆ ಕೃತಜ್ಞತೆಯ ಭಾವನೆ ಉಕ್ಕಿ ಹರಿಯುತ್ತದೆ. ನೀರಿನ ಬಗ್ಗೆ "ಆಪೋ ಹಿ ಷ್ಠಾ" ಮಂತ್ರ ಎಷ್ಟು ಸೊಗಸಾದದ್ದು! ಎಷ್ಟು ಅರ್ಥಗರ್ಭಿತವಾದದ್ದು! ಸೂರ್ಯನ ಸ್ತುತಿಯಾದ ಮಂತ್ರಗಳಿವೆ. ಪವನನನ್ನು ಕುರಿತಾದ ಮಂತ್ರಗಳಿವೆ. ಭೂಮಿಯನ್ನು ಅನೇಕ ಕಡೆ ಹಾಡಿ ಹೊಗಳಿದೆ. ಪ್ರಕೃತಿಯ ಅಂಗ-ಅಂಗವನ್ನೂ ಕೃತಜ್ಞತೆಯಿಂದ, ಆದರದಿಂದ ಸ್ಮರಿಸಲಾಗಿದೆ. ತಂದೆ-ತಾಯಿಯರನ್ನು, ಗುರುವನ್ನು ಕೂಡ ಅಷ್ಟೇ ಗೌರವಾದರಗಳಿಂದ ಸ್ಮರಿಸಿದೆ.

ಎಷ್ಟು ವಸ್ತುಗಳಿಂದ, ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಂದ, ಜನಗಳಿಂದ, ನಾವು ಉಪಕೃತರಾಗಿದ್ದೇವೆ ಎಂದು ಯೋಚಿಸಿದಾಗ, ನಾವೇನೇನೂ ಅಲ್ಲ ಎಂಬ ಭಾವನೆಯೊಂದಿಗೆ ಕೃತಜ್ಞತೆಯೂ ಮೂಡುತ್ತದೆ. ಈ ಕೃತಜ್ಞತೆಯಿಂದ ಜೀವನ ನಡೆಸಿದರೆ ಎಷ್ಟು ಸೊಗಸಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಅಲ್ಲವೇ?

|| ಇತಿ ಶಮ್ ||

ಚಂದ್ರಗ್ರಹಣ ಮೂಡಿಸಿದ ಚಿಂತನೆ

ಇಂದು ಬೆಳಗ್ಗೆ ಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನೋದುವಾಗ ಎರಡು ವಿಷಯಗಳು ಒಮ್ಮೆಲೆ ದೃಷ್ಟಿಗೋಚರವಾದುವು. ಮೊದಲೆನಯದು ಚಂದ್ರಗ್ರಹಣದ ಬಗ್ಗೆ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಮಾಡುವ ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ಕುರಿತದ್ದು. ಇನ್ನೊಂದು - ಅದರ ಪಕ್ಕದಲ್ಲೇ ಕಂಡದ್ದು - ಖ್ಯಾತ ಜ್ಯೋತಿಷಿಗಳೆಂದು ಕರೆಸಿಕೊಂಡ ಎಸ್. ಕೆ. ಜೈನ್ ಅವರ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ. ಅವರ ಪ್ರಕಾರ ಚಂದ್ರಗಹಣ ಸೂರ್ಯಗ್ರಹಣಗಳು ಒಂದೇ ಪಕ್ಷದಲ್ಲಿ (ಹದಿನೈದು ದಿನಗಳೊಳಗೆ) ನಡೆಯುವ ಕಾರಣದಿಂದ ಇದು ಅವಲಕ್ಷಣವಾದ ನಿಮಿತ್ತ. ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಾಗುವ ದುರಂತಗಳ ಸೂಚನೆ ಇದು ಎಂಬಂತೆ ಹೇಳಿದ್ದರು. ಇದೇ ರೀತಿಯ ಗ್ರಹಣದ್ವಯ ಮಹಾಭಾರತದ ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರ ಯುದ್ಧದ ಮುಂಚೆಯೂ ಆಗಿತ್ತು (ಹದಿಮೂರು ದಿನಗಳು ಈ ಗ್ರಹಣಗಳ ನಡುವಣ ಅಂತರ) ಎಂದು ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿಯೇ ಬಂದಿದೆ. ಗ್ರಹಣಗಳು ಮನುಷ್ಯನ ಮೇಲೆ ಗಾಢವಾದ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಬೀರುತ್ತವೆ ಎಂದು ಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ನೋಡಿದಾಗ ಕಂಡು ಬರುವ ಸಂಗತಿ.

ಆದರೆ ಇದು ನನ್ನನ್ನು ಯೋಚನೆಗೀಡು ಮಾಡಿತು. ಇದೇ ಜ್ಯೋತಿಷಿಗಳು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೧, ೨೦೦೧ ರ ದುರಂತದ ಬಗ್ಗೆ ಮುಂಚಿನ ಸೂಚನೆಯನ್ನೇನಾದರೂ ನೀಡಿದ್ದರೇ? ಒಂದೊಂದು ದುರಂತವಾದ ಮೇಲೂ ಈ ಜ್ಯೋತಿಷಿಗಳು - "ಆಹಾ ನೋಡಿದಿರಾ ಈ ಗ್ರಹಗತಿಗಳಲ್ಲಿ ನನಗೆ ಮೊದಲೇ ಕಂಡಿತ್ತು. ಎಂಥ ಒಳ್ಳೆ ಜ್ಯೋತಿಷಿ ನಾನು" ಎಂಬಂತೆ ತಮ್ಮ ಬೆನ್ನನ್ನು ತಾವೇ ತಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳುವವರೇ! ಇಲ್ಲವೇ ಸ್ಥೂಲವಾಗಿ ಏನಾದರೂ ಆಗುವಂತೆ ಕಾಣುವ ಒಂದು ವಿಷಯವನ್ನು ತಾವು ಜ್ಯೋತಿಃಶಾಸ್ತ್ರದ ಮೂಲಕ ನಿರ್ಧಾರ ಮಾಡಿದ ಹಾಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಒಮ್ಮೆಯಾದರೂ ಆ ಸುನಾಮಿಯ ದುರಂತದ ಬಗ್ಗೆಯೋ ಅಥವಾ ಈಚೆಗೆ ಹೈದರಾಬಾದಿನ ಬಾಂಬ್ ಸ್ಫೋಟದ ಬಗ್ಗೆಯೋ ಮೊದಲೇ ಹೇಳಿದ್ದರೇ? ಊಹೂಂ.

ಆದರೂ ಜನರು ಇವರನ್ನು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. ಇವರು ಹೇಳಿದ್ದು ವೇದವಾಕ್ಯಕ್ಕೂ ಮಿಗಿಲು ಎಂಬಂತೆ ಇವರ ನಂಬಿಕೆ. ನಮ್ಮ ಸಮಾಜ ಹೆಚ್ಚೆಚ್ಚು ಆಧುನಿಕವಾಗಿದ್ದೂ ಈ ಹಿಂದಿನ ಅಷ್ಟೇನೂ ಪ್ರಗತಿದಾಯಕವಾಗದ (ಜೊತೆಗೆ ಅಷ್ಟು ವಿಚಾರಪೂರ್ಣವಲ್ಲದ) ಒಂದು ನಂಬಿಕೆಗೆ ತಮ್ಮ ಶ್ರದ್ಧಾಭಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಕೊರಗುತ್ತಿದೆ. ಇಪ್ಪತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ನಾನಿನ್ನೂ ಬಾಲಕ. ಆದರೆ ಈ ಮಟ್ಟದ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯದ ತಾಂಡವವನ್ನು ಕಂಡಿರಲಿಲ್ಲ. ಇದರ ಹಿಂದೆಯೂ ಹಾಗೆ ನನ್ನ ತಿಳಿದ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ನಮ್ಮ ತಾತ-ಅಜ್ಜಿಯವರ ಮದುವೆ ಈಗಿನ ಹಾಗೆ ಜಾತಕ ನೋಡಿ ನೋಡಿ ಮಾಡಿದ್ದಲ್ಲ! ಆದರೂ ಅವರು ಐವತ್ತು-ಅರವತ್ತು ವರ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಾಲ ಸಂಸಾರ ಮಾಡಿದ್ದರು. ಈಗ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಬದಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದಕ್ಕೂ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯದ ಉಪಯೋಗ! ಬೆಳಗ್ಗೆ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ಮುಂಚೆ ರಾಹುಕಾಲದ ಪರೀಕ್ಷೆ! ಯಾವುದೇ ಕೆಲಸದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಈ ಗುಳಿಕ-ರಾಹು-ಯಮಗಂಡಗಳ ಪರಿಶೀಲನೆ! ಹಲವು ಹಳೆಯ ಮನೆಗಳು ಈಗಿನ "ವಾಸ್ತು" ಪ್ರಕಾರ ಕಟ್ಟಿದ್ದಲ್ಲ. ಆದರೂ ಆ ಮನೆಗಳು ನೂರಾರು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಬಾಳಿ ಬೆಳಗಿವೆ. ಆದರೆ ಈಗ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಕಟ್ಟಡವೂ "ವಾಸ್ತು ಪ್ರಕಾರ" ಇರಬೇಕು. ಅದಿಲ್ಲವೆಂದರೆ ಯಾರೋ ಬಂದು - ನಿಮ್ಮ ವಾಸ್ತು ಸರಿಯಿಲ್ಲ ಅನ್ನುವುದು, ನಿಮಗೆ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಬೇಜಾರಾಗುವುದು ಎಲ್ಲ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಂಗತಿಗಳು. ಆಧುನಿಕ ಕಾಲದಲ್ಲಿ "ಮೂಢನಂಬಿಕೆ" ಎಂದು ಮೂಲೆಗುಂಪು ಮಾಡಬಹುದಾದಂಥ ನಂಬಿಕೆಗಳಿಗೇಕೆ ಮೊರೆ ಬೀಳುತ್ತಾರೆ ನಮ್ಮ ಜನ?

ಆಧುನಿಕತೆ ಭೌತಿಕವಾಗಿ ಐಶಾರಾಮವನ್ನು ಒದಗಿಸಿದ್ದರೂ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಶಾಂತಿಯನ್ನು ಕಿತ್ತುಕೊಂಡಿದೆಯೆಂದೇ ಹೇಳಬೇಕು. ಭೌತಿಕದ ಆರಾಮದಿಂದ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಹಾರಾಡುವುದಕ್ಕೆ ರೆಕ್ಕೆ ಬಂದ ಹಾಗಾಗಿದೆ. ಆದರೂ ಪ್ರಯೋಜನವಿಲ್ಲ. ಹಿಂದೆಯಾದರೋ ಊಟಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ನೀರಿಗೆ ಪರದಾಟವಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ರೀತಿಯ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಯೋಚಿಸಲು ಸಹ ಸಮಯವಿರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಈಗ ಓಡಾಡಲು ಕಾರು-ಪ್ಲೇನು, ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಟಿವಿ, ಮಿಕ್ಸಿ, ತಂಗಳು ಪೆಟ್ಟಿಗೆ ಮುಂತಾದ ಉಪಕರಣಗಳು ಎಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ಇವೆ. ದೇಹಕ್ಕೆ ಸುಖ ಸಿಕ್ಕಿದೆ. ಆದರೆ ಮನಸ್ಸು "idle" ಆಗಿಬಿಟ್ಟಿದೆ. ಖ್ಯಾತವಾದ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಗಾದೆ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಗೊತ್ತಲ್ಲ? "An idle mind is the devil's workshop". ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಜನರಿಗೆ ಇದೇ ಆಗಿರುವುದು ಎಂದು ನನ್ನ ಅನಿಸಿಕೆ (ನಾನೂ ಇದಕ್ಕೆ ಹೊರತಲ್ಲ). ಬೇರೆ ಕೆಲಸವಿಲ್ಲವಲ್ಲ? ಅದಕ್ಕೆ ಪಕ್ಕದ ಮನೆಯ ಟಿವಿ ದೊಡ್ಡದಾದರೆ ನಮ್ಮ ಮನೆಯದು ಇನ್ನೂ ದೊಡ್ಡದಾಗಬೇಕೆಂಬ ಹಂಬಲ ಬರುತ್ತದೆ. ಕೆಲಸ ಹೆಚ್ಚು ಮಾಡದೆ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಶೇಕಡಾ ಮುವ್ವತ್ತರಷ್ಟು ಸಂಬಳ ಹೆಚ್ಚಬೇಕು ಎಂಬಂಥ ನಿರೀಕ್ಷೆಗಳು ಬೇರೆ. ಕೆಲಸ ಆದಷ್ಟು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿ ಆದಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ಭೋಗಗಳನ್ನು ಸವಿಯಬೇಕೆಂಬುದು ಬಹಳ ಕಾಲದಿಂದ ಮಾನವನ ಹಂಬಲವಾದರೂ ಈಗ ಅದು ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚಾಗಿಯೇ ಕಾಣುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಬೇಕು. ಇವೆಲ್ಲ ಮತ್ತು ಇದಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಾರಣಗಳಿಂದ ಮನುಷ್ಯಸಮಾಜ ಅತಂತ್ರತೆ ಮತ್ತು ಅಶಾಂತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಪರಿಹಾರ ಬೇಕಾದದ್ದೇ. ಪರಿಹಾರದ ಆಭಾಸವಾಗಿ ಸಾಂಖ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ (numerology), ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯ, ಮಂತ್ರ/ತಂತ್ರ ಮುಂತಾದವು ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಣಸಿಗುತ್ತವೆ. ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನ ಪಡದೆ ಯಾರಿಗೋ ದುಡ್ಡು ಕೊಟ್ಟು "ಶಾಂತಿ" ಮಾಡಿಸಿಕೊಂಡರೆ ತಮ್ಮ ತೊಂದರೆ ಪರಿಹಾರವಾದ ಹಾಗೆ ಅನ್ನುವ ಯೋಚನೆ ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ನಮ್ಮ ಜನರ ಮೆದುಳುಗಳಲ್ಲಿ ಬೇರೂರಿದೆ. ಸುಖ ದುಃಖಗಳ ಮೂಲಸ್ವರೂಪಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ನಿಷ್ಕರ್ಷೆ ಮಾಡುವ ಬುದ್ಧಿ ನಮ್ಮ ಜನರಲ್ಲಿದ್ದಿದ್ದರೆ ಈಗ ಕಾಣುವ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಕರಲ್ಲಿ ಅರ್ಧಕ್ಕರ್ಧ ಬೇರೆ ವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.

ಒಂದು ಮಾತನ್ನು ಹೇಳಲು ಇಚ್ಛಿಸುವೆ. ನನಗೆ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯದ ಶಕ್ತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಅಷ್ಟು ತಿಳಿದಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅದರಲ್ಲಿ ದೋಷವಿದೆ ಎಂದು ನಾನು ಹೇಳಲಾರೆ. ಆದರೆ ಸಮಾಜದ ಈ ಹೊಸ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಒಳ್ಳೆಯದಲ್ಲ.

"ಇವೆಲ್ಲ ಗೊಡ್ಡು ಹಿಂದು ಧರ್ಮದ ಕೆಟ್ಟತನ. ಕರ್ಮ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಬುನಾದಿಯಿರುವುದರಿಂದ ಜನರು ಅದನ್ನು ನಂಬಿ ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಕೈ ಹೊತ್ತುಕೊಂಡು ಕುಳಿತಿದ್ದಾರೆ. ಇದನ್ನು ಬಿಟ್ಟರೆ ಸಮಾಜ ಉದ್ಧಾರವಾಗುತ್ತದೆ", ಎನ್ನುವುದು "ಪ್ರಗತಿಪರ" ರೆಂದು ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವೇ ಬಣ್ಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಒಂದು ಬಣ. ಈ ಮಾತು ಸತ್ಯಕ್ಕೆ ಬಹಳ ದೂರವಾಗಿದೆ. ಧರ್ಮದ ಸರಿಯಾದ ತಿಳಿವಳಿಕೆಯಿಲ್ಲದ ಜನರು ಈ ರೀತಿ ಮಾತಾಡುತ್ತಾರೆ. ಜಾತಕ ನೋಡುವ, ಮುಹೂರ್ತ ಇಡುವ, ಹಸ್ತ ಸಾಮುದ್ರಿಕೆ ಮೊದಲಾದುವೇ ಹಿಂದು ಧರ್ಮ ಎಂದು ಇಂಥವರ ತಪ್ಪು ಕಲ್ಪನೆ. ಪುರಾಣಗಳ ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಬರುವ ರಾಮ-ಸೀತೆಯರ, ಕೃಷ್ಣ-ರುಕ್ಮಿಣಿಯರ, ಶಿವ-ಪಾರ್ವತಿಯರ ಮದುವೆಗಳನ್ನು ಜಾತಕ ನೋಡಿಯೇ ಮಾಡಿದ್ದರೆ? ಹೋದರೆ ಹೋಗಲಿ, ದ್ರೌಪದಿಯ ಮದುವೆಯನ್ನು? ದುಷ್ಯಂತ-ಶಕುಂತಲೆಯ ಮದುವೆಗೆ ಮುಹೂರ್ತ ಇಟ್ಟಿದ್ದರೆ? ಈ ದೇವಾಧಿದೇವತೆಗಳ, ನಾಯಕನಾಯಿಕೆಯರ ಚಿತ್ರಪಟಗಳನ್ನಿಟ್ಟು ಪೂಜೆ ಮಾಡುವವರು ಅಥವಾ ಅಭಿಮಾನಿಸುವವರು ಅವರಿಂದ ಕಲಿಯುವುದು ಇಷ್ಟನ್ನೇ?

ನಮ್ಮ ವೇದಗಳಲ್ಲಿ ಜ್ಯೋತಿಷ್ಯದ ಪರಿಚಯ ಇತ್ತೆಂದು ತಿಳಿದುಬಂದರೂ, ಪುರುಷ ಪ್ರಯತ್ನಕ್ಕೆ ಬಹಳ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯ ಅಲ್ಲಿ ಕೊಟ್ಟೇ ಇದೆ. ಜೀವನವನ್ನು ಕುರಿತು ಜುಗುಪ್ಸೆಯಿಲ್ಲ; ಅದರ ಬದಲಿಗೆ ಆದರವಿದೆ, ಪ್ರೀತಿಯಿದೆ. "ಪಶ್ಯೇಮ ಶರದಶ್ಶತಂ ಜೀವೇಮ ಶರದಶ್ಶತಂ ನಂದಾಮ ಶರದಶ್ಶತಂ ಮೋದಾಮ ಶರದಶ್ಶತಮ್" ಅನ್ನುವುದು ನಮ್ಮ ವೇದಗಳ ಉತ್ಸಾಹಭರಿತ ಉದ್ಗಾರ. (ನೂರು ಶರತ್ಕಾಲಗಳನ್ನು ನೋಡೋಣ, ನೂರು ಶರತ್ಕಾಲಗಳ ಜೀವನ ಮಾಡೋಣ, ನೂರು ಶರತ್ಕಾಲಗಳ ಆನಂದ ಹೊಂದೋಣ, ನೂರು ಶರತ್ಕಾಲಗಳ ಮುದವನ್ನು ಹೊಂದೋಣ).

ಇನ್ನೊಂದು ಯೋಚನೆ ಕೂಡ ನನಗೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಕಷ್ಟಸಹಿಷ್ಣುತೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿರುವುದೇ ಈ ಸಾಮಾಜಿಕ ದೌರ್ಬಲ್ಯಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಿರಬಹುದೇ? ಹಿಂದೆ ಸವಲತ್ತುಗಳು ಸರಿಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಜನರು ಕಷ್ಟ ಪಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಕಷ್ಟ ಪಡಲು ಹೇಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಈಗ ಕಷ್ಟ ಬಂದರೆ ಅದನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಹೇಗೆ ಎಂದೇ ಮೊದಲು ನೋಡುತ್ತೇವೆ. ನಾವು ಸುಮ್ಮನೆ ಕಷ್ಟ ಪಡಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಷ್ಟವನ್ನಾದರೂ ಪಡುವುದಕ್ಕೆ ಸಿದ್ಧರಿರಬೇಕು. ಈ ಸಹಿಷ್ಣುತೆ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ದೇಹದಲ್ಲಿ ಒಳ್ಳೆಯದನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಎಂಥ ಕಷ್ಟ ಬಂದರೂ ಸಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ರೂಢಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಗುಣದ ಕಡಿಮೆಯಾಗುವಿಕೆಯೇ ಈ "ನಕ್ಷತ್ರಜೀವಿಗಳ" (ಜ್ಯೋತಿಷ್ಕರು, ಮಂತ್ರ/ತಂತ್ರ ಮಾಡುವ ಮೊದಲಾದವರು) ಹೆಚ್ಚುವಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವೇ?

ಅಂದ ಹಾಗೆ, ಎಲ್ಲ "ಪ್ರಗತಿಪರರೂ" ಹೇಯವೆಂದು ತೆಗಳುವ ಮನುಸ್ಮೃತಿಯಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿಯ ನಕ್ಷತ್ರಜೀವಿಗಳು ಪಂಕ್ತಿಭೋಜನಕ್ಕೆ (ಅಂದರೆ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಕರೆದು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಕುಳಿತು ಊಟ ಮಾಡುವುದು) ಯೋಗ್ಯರಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ. ಹಿಂದು ಧರ್ಮದ ಆಭಾಸ ಹೀಗೆ ಕಂಡರೆ, ನಮ್ಮ ಸನಾತನ ಧರ್ಮದ ವಾಸ್ತವದ ಪರಿಚಯಕ್ಕೆ ಯಾವುದನ್ನು ನೋಡಬೇಕು? ಗೀತಾಚಾರ್ಯನಾದ ನಮ್ಮ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನು ಹೇಳಿದ ಈ ಮಾತುಗಳೇ! ಸಮಸ್ತ ಹಿಂದೂ ಜನಾಂಗಕ್ಕೆ ಆದರಣೀಯವಾದುದು ಗೀತೆ. ಅದೇನು ಹೇಳುತ್ತದೆ ಎಂದು ನೆನಪಿಟ್ಟರೆ ಹಿಂದು ಧರ್ಮದ ಸ್ಥೂಲ ಪರಿಚಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಜೊತೆಗೆ ಜೀವನ ನಡೆಸಲು ಸುಲಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾದರೂ ನಕ್ಷತ್ರಗಳ, ಮಂತ್ರ/ತಂತ್ರದ ಪ್ರಸಕ್ತಿ ಬರುವುದೇ ನೋಡಿ!

ನನಗೆ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಬಂದ ಕೆಲವು ಬಹಳ ಪ್ರಿಯವಾದ ಗೀತೆಯ ಶ್ಲೋಕ ಮತ್ತು ಶ್ಲೋಕಾರ್ಧಗಳೊಂದಿಗೆ ಈ ಬರವಣಿಗೆಯನ್ನು ಮುಗಿಸುತ್ತೇನೆ.

"ಮಾತ್ರಾಸ್ಪರ್ಶಾಸ್ತು ಕೌಂತೇಯ ಶೀತೋಷ್ಣಸುಖದುಃಖದಾಃ |
ಆಗಮಾಪಾಯಿನೋನಿತ್ಯಾಃ ತಾನ್ಸ್ ತಿತಿಕ್ಷಸ್ವ ಭಾರತ ||"

ಸ್ಥೂಲ ಅನುವಾದ : "ಶೀತ-ಉಷ್ಣ, ಸುಖ-ದುಃಖ ಮೊದಲಾದ ದ್ವಂದ್ವಗಳು ಕೇವಲ ಇಂದ್ರಿಯಜನ್ಯಗಳು. ಬಂದು ಹೋಗುವ ಇವು ಅನಿತ್ಯಗಳು. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವನ್ನು ತಡೆದುಕೋ, ಅರ್ಜುನ".

"ಕರ್ಮಣ್ಯೇವಾಧಿಕಾರಸ್ತೇ ಮಾ ಫಲೇಷು ಕದಾಚನ |
ಮಾ ಕರ್ಮಫಲಹೇತುರ್ಭೂಃ ಮಾ ತೇ ಸಂಗೋಸ್ತ್ವಕರ್ಮಣಿ"

ಸ್ಥೂಲ ಅನುವಾದ : "ಅರ್ಜುನ: ನಿನಗೆ ಕರ್ಮ ಮಾಡುವುದರಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಅಧಿಕಾರವಿದೆ. ಇದರ ಫಲದಲ್ಲಲ್ಲ. ನೀನು ಕರ್ಮಫಲಕ್ಕೆ ಆಸೆ ಪಡಬೇಡ. ಅದೇ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಕರ್ಮ ಮಾಡುವುದನ್ನೂ ಬಿಡಬೇಡ"

"ಸ್ವಕರ್ಮಣಾ ತಮಭ್ಯರ್ಚ್ಯ ಸಿದ್ಧಿಂ ವಿಂದತಿ ಮಾನವಃ" - ತನ್ನ ಕರ್ಮದಿಂದ ಭಗವಂತನನ್ನು ಅರ್ಚಿಸಿ ಮನುಜ ಸಿದ್ಧಿಯನ್ನು ಹೊಂದುತ್ತಾನೆ.

"ಯೋಗಃ ಕರ್ಮಸು ಕೌಶಲಮ್ " - ಚೆನ್ನಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವುದೇ ಯೋಗ.

"ಸರ್ವಧರ್ಮಾನ್ ಪರಿತ್ಯಜ್ಯ ಮಾಮೇಕಂ ಶರಣಂ ವ್ರಜ |
ಅಹಂ ತ್ವಾ ಸರ್ವಪಾಪೇಭ್ಯೋ ಮೋಕ್ಷಯಿಷ್ಯಾಮಿ ಮಾ ಶುಚಃ||"

"ಎಲ್ಲ ಧರ್ಮಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ನನ್ನನ್ನು ಮಾತ್ರ ಶರಣು ಹೊಂದು. ನಾನು ನಿನ್ನನ್ನು ಎಲ್ಲ ಪಾಪಗಳಿಂದಲೂ ಬಿಡಿಸುತ್ತೇನೆ. ದುಃಖಿಸಬೇಡ". - ಈ ಮಾತು ಕೊನೆಯದು. ಏನನ್ನೂ ಮಾಡಲು ಆಗದಾಗ ಶರಣು ಹೊಂದುವುದೊಂದೇ ಮಾರ್ಗ.

|| ಇತಿ ಶಮ್ ||

From Ars Technica: The 'greenness' of alternative energy sources

The 'greenness' of alternative energy sources

A couple of posts ago, I was wondering whether the benefits of fuel cells and Lithium Ion batteries overcompensate for issues with disposal and recycling. Looks like some researchers had the same thought in mind. Apparently wind and geo-thermal energy make the cut as really "green" alternative energy sources. Solar looks OK too. None of the others make the grade, though.

Click on the link for interesting information. BTW, the article points to a journal paper which should satisfy the needs of the more research inclined on the research methodology.

Happy Independence Day!

Note: This was written yesterday.

This is the 60th anniversary of Indian Independence. On this occasion, let's all wish each other and our country a happy Independence Day!

But the cynic in me had questions. What did we celebrate? This was the day the British transferred power to Indian representatives. This is the day when our own people began governing our country. After August 15, 1947 we could have have our own flag, our own army and so many our own things. Apart from the army, these are mainly symbolic and I acknowledge the power of "mere" symbols. And of course, Britain gave India up as she couldn't govern India any more.

But if we look at it from the level of a citizen, we have to ask : independence from whom? Is it just political independence? If so, we see corrupt electoral practices during every election. So does each citizen get to really choose his or her representative? If it is economic independence, the whole world is interdependent. Did we or did we not have it during the British rule at the level of a citizen? Has anything changed for the citizen? Sometimes, I see a few positive things , but then I think, wouldn't these have still happened if the British had continued to rule India? For example, I am sure several old Mysoreans still rank the quality of life under the Maharaja higher than life in "independent" India, whatever that means.

In fact some things changed for the worse immediately after independence. The whole socialist regime under Nehru and his daughter stunted the country's economic prosperity. It has been only recently (91 onwards) that a positive change has come over the country. Read "India Unbound" by Gurcharan Das for a great account of that "unbinding" of India.

Earlier we had the British make "business" decisions while India suffered (e.g millions dead because of artificial famines in Bengal and all over the country). Now we have parochial and/or corrupt leaders who either consume most or all of the resources meant for the poor citizens, who are still forced to live in poverty. So, has the citizen seen better times? At least we had less corrupt politicians in the British age and bureaucrats were still selected based on merit. Much unlike today where populism and vulgar campaigning hold sway. We managed to substitute a foreign evil for a local one, that's all.

With a puppet Prime Minister and puppet President "ruling" the country, this day seemed to be just a mockery.

I can't allow the cynic in me to hold forth as he can be pretty depressing (even to me).

And so for a different picture I saw earlier today.

Children in spotless white uniforms marched enthusiastically on the streets to the rhythm of drum beats shouting "Vande Mataram" and "Bharat mata ki jai". A few of them proudly held the tricolour aloft as they marched with smiles that would warm the cockles of the coldest cynic. Their teachers could not keep up with them, such was the childish enthusiasm. The teachers were probably infected by the children. They had smiles on their face too! How different was this from the faces of the clueless onlookers who thought of this march of at best, a nuisance! Cars continued to honk as they were interrupted on their way for a few seconds. But this group was not deterred. Herded by the watchful eyes of their gurus, the children walked along the street with their bright excitement still unblemished.

We get grim news on TV every day. We think about the future of the country to be in jeopardy. These thoughts cloud us almost all the time. But such days as the independence day that can extract just a "Bah! Humbug!" from cynics can also be transformed to really glorious days because of such examples. Innocent children can really change many things!

Finally, the cynic and non-cynic in me concur for the conclusion. In spite of secessionist forces, diverse cultures and religions, rampant corruption and inept leadership, Mother India not only is surviving but also thriving. And that is the greatest miracle I've seen. While several nay-sayers have referred to India over the years as a "functioning anarchy", the focus, in my opinion, in that phrase should be on "functioning" rather than on "anarchy".

Jai Hind!

Offending religious groups

Why are we so scared of offending Muslims? - By Christopher Hitchens - Slate Magazine

Christopher Hitchens by his own admission is

"one who has occasionally challenged Islamic propaganda in public and been told that I have thereby "insulted 1.5 billion Muslims".

In this fantastic piece, he goes into why people (at least in the US) are scared of offending Muslims. His thesis (that is quite obvious, IMO) is that the demand for "respect" from religious groups is usually accompanied by subtle but definite threats of violence.

It is common knowledge that a sword, regardless of who it is used by, cuts. So, when people who shout their throats hoarse at perceived slights indulge in acts hostile to other groups, they should understand that they will be paid back in their own currency.

Several communities all over the world are taking these "perceived" slights very seriously. In some cases, they may be warranted, but in most they are blown out of proportion.

For example is the "Anu deva" book controversy in Karnataka. I know that this book contains some apparently disrespecting observations about Sri Basaveshwara, one of the foremost reformers of Karnataka. But what I really know is that the veerashaiva lobby in Karnataka is perceived as one of the most powerful and that anyone going against it will be penalized.

Hindu icons have been put on sandals and slippers and toilet seats, which have then been withdrawn after sufficient activism. As a Hindu, I did feel offended at these acts. I probably did write a post or two about it. But if some one had asked me to walk on the road in a procession protesting it, I don't know if I would have done it - because, who would I be showing this to? It would definitely not be to hold up traffic in Bangalore! I suppose the amount of shrill rhetoric in the matter would have determined the course of my action.

It somewhat seems that this victim/oppressor game is being played at all places in the world stage. They themselves are always victims whereas the other party becomes the oppressors. In the Hindu/Muslim case, Hindus feel that they are the victims because Muslim rulers are historically known to have destroyed several thousand temples and killed millions of Hindus. Muslims on the other hand feel that what was rightfully theirs now belongs to the "kafirs" - who even went to the extent of destroying their masjid. Their gripe is also that they are being targeted by the Government and other groups solely account of their religion. Also, the fact that Hindus are "idol"-worshippers and are not "people of the book" is another, albeit smaller, reason.

Another example: The USA is playing victim after September 11 and the larger Muslim world feels victimized (sometimes rightly, I feel) most of the time.

This victim/oppressor game is a dangerous one. Also, it looks like all groups are in unison as far as the remedial measures go. The remedy as each group sees it would be to completely subdue the "oppressor" a la David subduing Goliath. And this is a dangerous trend.

The only remedy, as I see it, is the practice of "live and let live" by everybody, all the groups. When people start seeing each other as human beings and not as ideological enemies, this world will become a better place.

I suppose all groups know this simple fact. But the irony is that they don't want to be the first to adopt that world view.

Piracy more serious than burglary?

Copyright coalition: Piracy more serious than burglary, fraud, bank robbery

Ars Technica is one of the premier technology sites. They carried this thought-provoking editorial that talks of an attempt by a lawyer for a prominent media enterprise to make the US government consider intellectual property theft as more serious than "real" theft.

Isn't it really ridiculous for somebody to even think of say, an armed burglary involving assault as less serious than a bootlegged bad movie? This is where the corporates are bad. While capitalism and corporates are good for the economy and all that, this is one area that is safely handled by the judicial arm of the government.

I agree that copyright infringement is a serious issue. It should be punished severely. But please do not underestimate the seriousness of crimes such as armed robberies and frauds such as Vinivinc. The latter crimes can be "lesser" only if the amounts of money lost in either crime are compared. But is money everything?

Lithium-Ion motorcycles

Technology Review: Lithium-Ion Motorcycles

I've seen a few electric motorcycles and cars in India. But the ones described in this piece seem to be more powerful.

One motorcycle/scooter has a 60 mile range (96 kms) for a single charge which will be quite sufficient for a day's commute in a city like Bangalore. We have Eko and Reva in India. But I don't see the usually price conscious Indians take to these. Only the environmentally conscious people have gone for these.

If these 2-wheelers and 4-wheelers also come cheaper, we can get rid of emissions by a lot. The government should also give subsidies when people buy such vehicles. If a mainstream scooter maker like Honda can market one like this, you can expect more people to use this, cleaning up the air a bit.

However, I don't know what it means to throw-away these batteries once used. What will be the impact of that?

One new thing that I got from this piece is that even SUVs, the worst gas-guzzlers in the USA are 95% cleaner than motorbikes when it comes to emissions. I wonder what that number is with Indian vehicles. With Bharat Stage III and such initiatives, I suppose we can make the claim that 4-wheelers are cleaner than 2-wheelers in India.

The gasoline lobby would be worried at this development (electric vehicles). I don't know how much of a role they play in Indian automotive advancement, but they would be fools if they didn't already play a big role. The government may be too - because of the huge taxes from the petroleum sector.

Will our government be forward-looking enough to give out substantial subsidies for electric vehicles? Let's hope it will be.

Two lines

This story is about a man. A man that could be anybody. A man who led a regular life. He had a loving wife and two wonderful children. With his amiable personality,he was liked by all. He also had a good job. Everybody at work and outside looked up to him.

One day he came home looking glum. Ever quick to notice, his wife asked him, “Is there anything wrong?”

He just nodded his head and sank into a sofa. Everything seemed lost.

“Our company will be restructured. My division will also be likely downsized” he replied in a way as if that had already happened.

His wife was more practical. She replied in an attempt to lighten his mood – “Is that all? I thought of things far graver” and resumed her work.

He didn’t like his wife’s non-concern. He raised his voice – “You don’t seem to understand! Do you know what can happen? Life as we lead it will not be possible! You can’t have your car and bungalow – you remember the high EMI payments, don’t you? We need a job to pay all that and more!”

At the end of his retort, his voice had come high pitched. His wife became alarmed but managed to calmly say “But you still haven’t lost your job, have you?”

Their children – a five year old girl and a seven year old boy – had worried looks on their faces, almost ready to cry. His wife glared at him. He checked his tone, while she herded them to their room giving them some books and toys.

“No. But the writing is on the wall. The announcement seems to be a mere formality now from what I’ve heard”, he talked in a calmer fashion now.

“You can find a new job if that happens. You are experienced enough” she replied from across the house.

“But it won’t be the same! I’m so used to working there for the past ten years. I’ll have to put in more work if I go to another company”, he pleaded as his wife returned to the living room.

“I know. But haven’t many others moved?”

“Let’s stop this for now” he muttered and went to his room.

The rest of the evening was a dull affair. He ate a silent dinner all by himself and lay down in his bed, feeling sorry for himself at not being sympathized with.

He couldn’t sleep for a long time. She came to the room and without a word, lay on the bed, away from him. From her breathing, he figured that she had fallen asleep.

His gaze fell on a picture of Lord Ganesha.

“God! Why are you making me go through this? Everybody else seems to be so content. She doesn’t even sympathize with my plight. Who do I go to?” he cried mentally.

He felt Ganesha wink at him. “What do you want?”, the elephant-headed being seemed to ask him.

He prayed in his mind – “Please make my problems smaller”.

“Are you sure this is what you want?” He asked him.

“Yes, Lord!”

“So be it!”

Our man felt relieved at this. Taking this to be a sign, he was able to fall asleep soon.

He was soon woken up in the night. His wife was shaking him.

“Wake up! We need to get her to a hospital”

“What happened?” he mumbled sleepily.

“She is vomiting uncontrollably.”

He started up pulling off his covers. He saw his daughter, a tender child of five and touched her. Her skin was scorching hot. He immediately wore whatever he could lay his hands on and ran towards his car. His wife held their daughter. His son was panicky – “What happened to Chikki?” he inquired anxiously.

He started the car quickly after everyone was seated. His daughter looked emaciated. The hospital was a good four kilometers away.

The car moved furiously. When he had driven past three intersections, a drunkard suddenly came walking in his path. Trying to avoid him, he swerved violently, only to lose control. The car somersaulted a few times and hit a wall. Everything suddenly was noisy and silent.

He couldn’t figure out what had happened, as dazed as he was. Through the smashed wind-shield he saw a few people running toward him.

The situation began to dawn upon him. He tried to turn his neck look at his family – but was physically immobile in spite of his best attempts. A few people tried to extricate the family from the wreck while he helplessly watched.

He saw the motionless body of his daughter taken out of the car. His wife and son were bleeding profusely. Using all his strength, he tried to get out of the car in one movement.

He opened his eyes to find everything dark around him. It took him a full twenty seconds to realize that he was lying in his bedroom, on the floor, looking at the ceiling; his body covered with sweat.

The breathing form of his wife on the bed came into view as he turned aside.

It didn’t take long after that to realize that had been dreaming. In a moment, his horror had changed to relief. He couldn’t believe it. He ran to the other room and found his children sleeping peacefully. Ecstatic, he ran all over the house. Rushing to his wife, he hugged and kissed her like one possessed. While she woke up bewildered, he ran to his children and coddled them with many hugs and kisses; they woke up with a start.

He turned on the lights and plopped into the sofa crying; tears of happiness flowing down his cheeks.

His son’s puzzle book lay on the floor. The page was turned up. He read the puzzle – “How do you make a line shorter without erasing it?”

He reflected with closed eyes and bowed gratefully.

Ganesha’s picture in his bedroom seemed to sport a mischievous smile.

ಆಷಾಢಸ್ಯ ಪ್ರಥಮದಿವಸೇ

ಇಂದು ಆಷಾಢಮಾಸದ ಮೊದಲ ದಿನ.

"ಆಷಾಢವೆಂದರೆ ಯಾವ ಶುಭಕಾರ್ಯಕ್ರಮವೂ ಇರದ ತಿಂಗಳು. ಯಾವ ದೊಡ್ಡ ಹಬ್ಬವೂ ಇಲ್ಲದ ಮಾಸ." ಎಂದು ಎಲ್ಲರೂ ತಿಳಿಯುವ ವಿಷಯ. ಆದರೆ ಕೆಲವರಿಗೆ ಇದು ಹಬ್ಬ. ಅದೂ ಈ ಮಾಸದ ಮೊದಲ ದಿವಸ.

"ಟಾಟಾ ಇಂಡಿಕಾಮ್" ನ ಜಾಹಿರಾತಿನಲ್ಲೊಬ್ಬಳು "ಐ ಲವ್ ಯೂ" ಎಂದು ಮೂರು ಬಾರಿ ಹೇಳಿದ ಬಳಿಕ ಆ ಕಡೆ ಕೇಳಿಸದಿದ್ದರಿಂದ ಆ ಫೋನಿಗೆ "ಐ ಹೇಟ್ ಯೂ" ಎಂದು ಜುಗುಪ್ಸೆಯಿಂದ ಹೇಳುತ್ತಾಳೆ. "ನಾ ನಿನ್ನ ಪ್ರೀತಿಸುವೆ" ಅನ್ನುವ ಮಾತನ್ನು ಹೇಳಲು ಕೂಡ ತಾಳ್ಮೆಯಿಲ್ಲದ ಜನಾಂಗವಾಗಿದ್ದೇವೆ.

ಈ-ಮೈಲ್ ಯುಗದ ಈ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಂದೇಶಗಳು ನಿತ್ಯನಿರಂತರ ಪ್ರವಹಿಸುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. ನಮಗೆ ಸಂವಹನವೆಂದರೆ ಎಷ್ಟು ಸುಲಭ! ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಬಂದವರನ್ನು ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಬಂದಾಗ ಸಂಪರ್ಕಿಸಬಹುದು. ಈ ಕಡೆಯಲ್ಲಿ ಅವರ ಸೆಲ್, ಆ ಕಡೆ ಇನ್ನೊಬ್ಬರದ್ದು. ಮಾತಿಗೆ ಮೊದಲಿಡುವುದು ಬಹಳ ಸುಲಭ. ಆದರೆ ಇಪ್ಪತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಹಾಗಿರಲಿಲ್ಲವಲ್ಲ! ಫೋನ್ ಎಂದರೆ ಕಷ್ಟ. ಎಲ್ಲ ಪತ್ರವ್ಯವಹಾರವೇ! ಇನ್ನೂರು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ? ಹೋಗಲಿ, ಸಾವಿರ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ?

ಸಂವಹನದ ಅಗತ್ಯ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಇದೆ. ಆದರೆ ಇದರ ಅಗತ್ಯ ಆಗುವುದು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಪ್ರೇಮಿಗಳಿಗೆ. ಈಗಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಾನು ಮೊದಲೇ ಹೇಳಿದ ಹಾಗೆ ಸಂವಹನದ ಭೌತಿಕ ಕಂದಕವನ್ನು ನಾವು ದಾಟಿದ್ದೇವೆ. ಏನನ್ನು ಹೇಳಲು ಬಯಸುತ್ತಾರೋ - ಅದೇ ಮಾನಸಿಕ ಮತ್ತು ಬೌದ್ದಿಕ ಕಂದಕಗಳು - ಅದನ್ನು ಮೀರಿಸುವ ಕಷ್ಟ ಇದ್ದೇ ಇದೆ. ನಾವಿರುವವರೆಗೂ ಇರುತ್ತದೆ.

ಈಗ ಊಹಿಸಿಕೊಳ್ಳಿ. ಸುಮಾರು ಎರಡು ಸಾವಿರ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದಿನ ಕಾಲ. ಅವನು ಬೇಸಿಗೆಯ ಬೇಗೆಯಲ್ಲಿ ತಪ್ತನಾಗಿ ಈಗಿನ ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ ಆಸುಪಾಸಿನಲ್ಲಿದ್ದಾನೆ. ಅವಳು ಹಿಮಾಲಯದ ತಣ್ಣನೆಯ ವಾತಾರವರಣದಲ್ಲಿದ್ದರೂ ವಿರಹದ ಬೇಗೆಯಿಂದ ಬೇಯುತ್ತಿದ್ದಾಳೆ. ಈ ಪ್ರೇಮಿಗಳ ಸಂಪರ್ಕ ಹೇಗೆ ತಾನೆ ಸಾಧ್ಯ? ಒಳ್ಳೆಯ ಕಾವ್ಯಕ್ಕೆ ವಸ್ತುವಾಗಬಲ್ಲುದು ಈ ಸಂಪರ್ಕ. ಆಗಿದೆ ಕೂಡ.

ಈ ವಸ್ತುವನ್ನೇ ನಮ್ಮ ಕವಿಕುಲಕ್ಕೆ ಗುರುವೆನಿಸಿಕೊಂಡ ಕಾಲಿದಾಸನು ತನ್ನ ಮೇಘದೂತದಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತರಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಮುಂಚೆ ವರ್ಣಿಸಿದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿದ ಆ ಪ್ರೇಮಿಗೆ ಯಾವ ದಾರಿಯೂ ಕಾಣದೆ - ಹಾಗೆ ಕಂಡ ಮೋಡವೊಂದನ್ನು ತನ್ನ ದೂತನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿ ತನ್ನ ಪ್ರಿಯತಮೆಗೆ ಸಂದೇಶ ನೀಡುವುದೇ ಈ ಕಾವ್ಯದ ವಸ್ತು.

ಆ ಮೋಡವನ್ನು ನಮ್ಮ ನಾಯಕ ಕಂಡದ್ದು ಆಷಾಢದ ಮೊದಲನೇ ದಿವಸ. ಆ ಕಾವ್ಯದ ರಸವನ್ನನುಭವಿಸಿದ, ಕಾಲಿದಾಸನ ಅಭಿಮಾನಿಗಳಿಗೆ ಈ ದಿನ ಹಬ್ಬವಲ್ಲದೇ ಮತ್ತೇನು? ಸುಮಾರು ನೂರಹತ್ತು ಮಂದಾಕ್ರಾಂತಾ ಛಂದಸ್ಸಿನ ಪದ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಯಕ್ಷನ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಮೇಘಕ್ಕೆ ತಿಳಿಸುತ್ತಾನೆ.

ಇದರ ಮೊದಲ ಪದ್ಯ :
ಕಶ್ಚಿತ್ ಕಾಂತಾವಿರಹಗುರುಣಾ ಸ್ವಾಧಿಕಾರಾತ್ ಪ್ರಮತ್ತಃ
ಶಾಪೇನಾಸ್ತಂಗಮಿತಮಹಿಮಾ ವರ್ಷಭೋಗ್ಯೇನ ಭರ್ತುಃ
ಯಕ್ಷಶ್ಚಕ್ರೇ ಜನಕತನಯಾಸ್ನಾನಪುಣ್ಯೋದಕೇಷು
ಸ್ನಿಗ್ಧಚ್ಛಾಯಾತರುಷು ವಸತಿಂ ರಾಮಗಿರ್ಯಾಶ್ರಮೇಷು ||

ಇದರ ಸ್ಥೂಲಾರ್ಥ: ಒಬ್ಬ ಯಕ್ಷನು ತನ್ನ ಸ್ವಾಮಿಯಿಂದ ಕೊಟ್ಟ ಶಾಪದಿಂದ ತನ್ನ ಮಹಿಮೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡವನಾಗಿ ಒಂದು ವರ್ಷ ತನ್ನ ಪ್ರೇಯಸಿಯಿಂದ ದೂರನಾಗಿ ಜನಕನ ಮಗಳ (ಸೀತೆಯ) ಸ್ನಾನದಿಂದ ಪಾವನವಾದ ಝರಿಗಳ ಮರಗಳ ಸ್ನಿಗ್ಧವಾದ ನೆರಳಿನಿಂದ ಕೂಡಿದ ರಾಮಗಿರಿಯ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ವಸತಿಯನ್ನು ಮಾಡಿದನು.

ಇದರ ಹಿಂದಿನ ಕಥೆ ಹೀಗೆಂದು ಊಹಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಯಕ್ಷನು ಯಕ್ಷರ ರಾಜಧಾನಿಯಾದ ಅಲಕಾಪುರಿಯಲ್ಲಿ ಕುಬೇರನ ತೋಟದ ಮಾಲಿ. ಒಮ್ಮೆ ಇಂದ್ರನು ಐರಾವತವನ್ನು ತೋಟಕ್ಕೆ ತಂದಾಗ ತನ್ನ ಒಡೆಯನ ಮಿತ್ರನ ವಾಹನವನ್ನು ತೋಟದೊಳಗೆ ಬಿಡಲಾರದೆ ಬಿಟ್ಟಾಗ ತೋಟಕ್ಕೆ ಹಾನಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಕುಬೇರನು ಇದನ್ನು ತಿಳಿದು ಒಂದು ವರ್ಷದ ಮಟ್ಟಿಗೆ ತನ್ನ ಮಾಲಿಯನ್ನು ಗಡೀಪಾರು ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಈ ಗಡೀಪಾರು ಓದುಗರಾದ ನಮಗೆ ಒಳ್ಳೆಯ ಕಾವ್ಯಾಸ್ವಾದವನ್ನು ಮಾಡಿಸುತ್ತದೆ.

ಒಂದು ವರ್ಷ ತನ್ನ ಹೆಂಡತಿಯಿಂದ ದೂರವಿದ್ದ ಯಕ್ಷನ ವಿರಹದ ಬೇಗೆ ರಾಮಗಿರಿಯ ಬಿಸಿಲನ್ನೂ ಮೀರಿತ್ತು. ತಾಳಲಾರದ ವಿರಹದಿಂದ ನಮ್ಮ ಯಕ್ಷನೇನು ಮಾಡಿದ?

ತಸ್ಮಿನ್ನದ್ರೌ ಕತಿಚಿದಬಲಾವಿಪ್ರಯುಕ್ತಃ ಸ ಕಾಮೀ
ನೀತ್ವಾ ಮಾಸಾನ್ ಕನಕವಲಯಭ್ರಂಶರಿಕ್ತಪ್ರಕೋಷ್ಠಃ |
ಆಷಾಢಸ್ಯ ಪ್ರಥಮದಿವಸೇ ಮೇಘಮಾಶ್ಲಿಷ್ಟಸಾನುಮ್
ವಪ್ರಕ್ರೀಡಾಪರಿಣತಗಜಪ್ರೇಕ್ಷಣೀಯಂ ದದರ್ಶ ||

ಸ್ಥೂಲಾರ್ಥ: ಆ ರಾಮಗಿರಿಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಸ್ತ್ರೀಯ ವಿರಹದಲ್ಲಿ ತಿಂಗಳುಗಳನ್ನು ಕಳೆದ ಆ ಪ್ರೇಮಿಯ ಮಣಿಕಟ್ಟಿನ ಪ್ರದೇಶ ಚಿನ್ನದ ಕಂಕಣ ಅದನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಜಾರಿದ್ದರಿಂದ ಬರಿದಾಗಿತ್ತು. ಆಗ ಆಷಾಢ ಮಾಸದ ಮೊದಲ ದಿವಸ ಬೆಟ್ಟವನ್ನಾಲಿಂಗಿಸಿದ, ಆನೆಯು ತಿವಿದು ಆಡುತ್ತಿರುವಂತೆ ಮನೋಹರವಾಗಿ ಕಂಡ ಮೇಘವನ್ನು ಕಂಡನು.

ಆ ಮಣಿಕಟ್ಟಿನ ಪ್ರದೇಶ ಎಷ್ಟು ವಿರಹವನ್ನು ತನ್ನ ಬರಿದಾಗುವಿಕೆಯಿಂದ ಹೇಳುತ್ತದೆ!

ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಬೇಂದ್ರೆಯವರು ಮೇಘದೂತದ ಪದ್ಯಾನುವಾದ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಅದರಲ್ಲಿ "ಕನಕವಲಯಭ್ರಂಶರಿಕ್ತಪ್ರಕೋಷ್ಠಃ" ದ ಅನುವಾದ ಹೇಗೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೋ ತಿಳಿಯದು. ಆದರೆ ಸಂಸ್ಕೃತದ ಹಲವು ಶಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಇಂಥ ಪದವನ್ನು ನಾಮಪದವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವುದೂ ಒಂದು. ಹೆಚ್ಚು ಅಕ್ಷರಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳದೆಯೇ ಅಷ್ಟನ್ನು ಹೇಳುವುದು ಸಂಸ್ಕೃತದ ಜಾಡು.

ಮೇಘದೂತದ ಮೊದಲ ಐದು ಪದ್ಯಗಳು ಮಾತ್ರ ಕವಿ ಹೇಳುವವು. ಇದಾದ ಮೇಲೆ ಎಲ್ಲ ಯಕ್ಷ ಮೇಘವನ್ನುದ್ದೇಶಿಸಿ ಹೇಳುವುದೇ. ಅಚೇತನವಾದ ಮೇಘವನ್ನೇ ಏಕೆ ದೂತನ್ನನಾಗಿ ಮಾಡಿದನೆಂಬುದಕ್ಕೆ ಐದನೆ ಪದ್ಯ ಹೀಗೆ.

ಧೂಮಜ್ಯೋತಿಃಸಲಿಲಮರುತಾಂ ಸನ್ನಿಪಾತಃ ಕ್ವ ಮೇಘಃ
ಸಂದೇಶಾರ್ಥಾಃ ಕ್ವ ಪಟುಕರಣೈಃ ಪ್ರಾಣಿಭಿಃ ಪ್ರಾಪಣೀಯಾಃ |
ಇತ್ಯೌಸುಕ್ಯಾದಪರಿಗಣಯನ್ ಗುಹ್ಯಕಸ್ತಂ ಯಯಾಚೇ
ಕಾಮಾರ್ತಾ ಹಿ ಪ್ರಕೃತಿಕೃಪಣಾಶ್ಚೇತನಾಚೇತನೇಷು ||

ಧೂಮ, ಜ್ಯೋತಿ, ನೀರು ಮತ್ತು ಗಾಳಿಗಳ ಕೂಡಿಕೆಯಲ್ಲವೇ ಮೋಡ? ಸಂದೇಶಗಳು ಪಟುವಾದ ಕರಣಗಳುಳ್ಳ (ಅಂದರೆ ಜ್ಞಾನೇಂದ್ರಿಯಗಳು ಚೆನ್ನಾಗಿರುವ) ಚೇತನವಾದ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಂದ ತಾನೆ ಒಯ್ಯಲ್ಪಡಬೇಕು? ಆದರೂ ಉತ್ಸುಕತೆಯಿಂದ (ನಮ್ಮ ಯಕ್ಷನಿಗೆ ಬೇರೇನೂ ಕಂಡಿರಲಿಲ್ಲವೇನೋ? ಅಥವಾ ವಿರಹದ ಔತ್ಸುಕ್ಯ ಪರಾಕಾಷ್ಠೆಯನ್ನು ಆಗ ಮುಟ್ಟಿತೋ?) ಇದನ್ನು ಯೋಚಿಸದೆ ಯಕ್ಷನು ಮೋಡವನ್ನೇ ಬೇಡಿದನು. ವಿರಹತಪ್ತರಾದವರು ಚೇತಾನಾಚೇತನಗಳ ನಡುವೆ ಭೇದವನ್ನೆಂದು ಎಣಿಸುವರು?

ಹೀಗೆ ಮೊದಲಾಗುತ್ತದೆ ಯಕ್ಷನ ಸಂದೇಶ. ಮೋಡವನ್ನು ಹೊಗಳಿ ಒಲಿಸಿಕೊಂಡು, ರಾಮಗಿರಿಯಿಂದ ಅಲಕಾಪುರಿಗೆ (ಯಕ್ಷರ ಒಡೆಯನಾದ ಕುಬೇರನ ನಗರ) ಹೇಗೆ ಹೋಗಬೇಕು ಎಂಬುದನ್ನು ವಿವರವಾಗಿ ಹೇಳುವುದೇ ಪೂರ್ವ ಮೇಘ. ಅಲಕಾಪುರಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಸಂಗತಿಯು ಉತ್ತರಮೇಘದ್ದು.

ಒಂದೊಂದು ಪದ್ಯವೂ ಸುಮನೋಹರವಾಗಿದೆ. ಭಾವ ಉಕ್ಕಿ ಹರಿಯುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಓದಿಯೇ ಆಸ್ವಾದಿಸಬೇಕು!

ಶತಾವಧಾನಿ ಆರ್. ಗಣೇಶರು ಗೋಖಲೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಮೇಘದೂತದ ಬಗ್ಗೆ ಉಪನ್ಯಾಸಮಾಲೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದರು. ಎರಡು ಎಂ.ಪಿ.೩ ಸಿ.ಡಿ.ಯಷ್ಟಿರುವ ಈ ಉಪನ್ಯಾಸ ಬಹಳ ಸೊಗಸಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಕೇಳಿ, ಮೇಘದೂತವನ್ನು ಕೊಂಡು ತಂದೆ. ಮೇಘದೂತವನ್ನು ಓದಲಾರದೆ ಇರುವವರು ಈ ಸಿ.ಡಿ.ಯನ್ನಾದರೂ ಕೇಳಬೇಕು. ಎಷ್ಟು ಸೊಗಸು! ಕಾರ್ಯಾಲಯಕ್ಕೆ ಕಾರಿನಲ್ಲಿ ಹೋಗುವಾಗ ಈ ಮೇಘದೂತವೂ ನನ್ನೊಂದಿಗೆ ಹಲವು ದಿನಗಳ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಜೊತೆ ನೀಡಿತು.

ಮೋಡಗಳನ್ನು ಕಾಣುವುದೇ ಈಗ ಬೇರೆಯ ನೋಟದಿಂದ.

ಇಂದು ಆಷಾಢದ ಮೊದಲ ದಿವಸವೆಂದು ತಿಳಿದು ಅದರ ಸಂತಸವನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳೋಣವೆಂದು ಈ ಲೇಖನ ಬರೆದೆ.

|| ಇತಿ ಶಮ್ ||